بهره‌برداری ترکیه از اختلاف میان ایران - عربستان
چهارشنبه, ۹ ارديبهشت ۱۳۹۴، ۱۱:۰۰ ب.ظ
ترکیه آنلاین: در کنار اسرائیل که از تنش مذهبی منطقه بهره می‌برد، به نظر می‌رسد ترکیه نیز سود زیادی را از افزایش اختلافات میان عربستان و ایران می‌برد. بزرگترین اختلاف میان این دو کشور در زمینه یمن است که به نظر می‌رسد هر لحظه امکان دارد به بحرانی جدید تبدیل شود.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، پایگاه خبری النشره لبنان در ارزیابی تلاش‌های ترکیه و سوء استفاده از شرایط منطقه به نفع خود در تحلیلی نوشت: در سایه حمله عربستان به مردم بی‌دفاع یمن و درگیر شدن کشورهای منطقه و جهان با این مساله، ترکیه از این فرصت برای تحقق اهداف استراتژیک خود در سوریه بهره می‌برد و در واقع آنکارا از شرایط جدید که بر بازیگران اصلی منطقه تحمیل شده، سوء استفاده کرده است.
از نظر کارشناسان آنکارا که رتبه چهارم منطقه را پس از تل‌آویو، تهران و ریاض دارد، پس از بحران پیش آمده در اثر سرنگونی اخوان المسلمین در مصر و در سایه مذاکرات سخت برای دستیابی به توافقنامه نهایی هسته‌ای ایران، خود را از سوی همه کشورها مورد تایید می‌داند.
طرف ایرانی چند روز پس از انتقاد شدید از رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه درباره حوادث یمن درباره استقبال از وی در طهران تردیدی نکرد. طرف عربستانی نیز پس از فاصله‌ای که در اثر اختلاف عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه پیشین عربستان در مورد حوادث مصر میان دو کشور به وجود آمد، محمد بن نایف، ولیعهد این کشور و بالاترین چهره امنیتی خود را به ترکیه اعزام کرد. در عین حال نمی‌توان به فشار آمریکا بر عربستان برای هماهنگی با ترکیه بی توجه بود به ویژه که هدف اصلی پشت این مساله تضعیف نفوذ ایران پیش از امضای توافق نهایی در ژوئن آینده است.
چگونه ترکیه از این فرصت به نفع خود بهره برد؟
به زعم کارشناسان، ترکیه که در سطح داخلی دستاورد‌های مهمی داشته در درک موقعیت جدید منطقه موفق بود ترکیه بر خلاف عربستان مستقیما وارد رینگ یمن نشد و تنها به حمایت سیاسی از این عملیات اکتفا کرد و در مقابل نیز با ارسال پیام هایی به ایران مدعی حمایت از راه حل مسالمت آمیزی شد که جایگاه جنبش انصار الله را تحکیم بخشد.
موفقیت بزرگتری که به زعم کارشناسان ترکیه به دست آورد مربوط به برخی اهداف امنیت ملی بود که این کشور با گشودن جبهه ادلب در سوریه به دست آورد. در ادلب گروه‌های جدایی طلب که از سوی آنکارا و ریاض حمایت می‌شوند بر منطقه کنترل یافتند. نشانه این حمایت نیز سفر زهران علوش، شخص اول مرکز اطلاعات عربستان به ترکیه بود. این درحالی بود که رهبر جیش الاسلام از اتاق عملیات سوریه به مرکز این عملیات در خاک ترکیه منتقل شده بود.
نقش واشنگتن در تایید اخوان یا همان ترکیه از سوی عربستان آشکار شد و ریاض به خوبی فهمید که آنچه در این میان به دست آید ابتدا به نفع آنکارا و به ضرر تهران و دمشق خواهد بود. این در حالی است که ایران در این مرحله مقابله با نفوذ عربستان در منطقه را مقدم بر نفوذ ترکیه می‌دانست.
چه اتفاقی بعد از جنگ در شمال سوریه رخ داد؟
آنچه در خاک سوریه رخ داد با عراق متفاوت نبود نظریه تقسیم‌بندی منطقه که از سوی جو بایدن، معاون رئیس جمهوری آمریکا مطرح شد از سوی برخی قوای سیاسی عراق مورد تایید قرار گرفت. طبق این نظریه با توجه به شکست طرح ملی جامع مناطق آزاده شده عراق از چنگ داعش به ساکنان آنجا بازگردانده می‌شوند.
بر این اساس کارشناسان معتقدند می‌توان از اوضاع سوریه و منطقه کردنشین کوبانی و حسکه اینگونه برداشت کرد که تلاش‌ها در راستای ایجاد اقلیمی در شمال سوریه است و آنکارا بعدها می‌تواند پس از موفقیت در ابعاد نظامی از بعد سیاسی این اقلیم نیز بهره ببرد.
در نتیجه آنکارا در سوء استفاده از آشوب منطقه موفق بود در حالی که تهران و دمشق متضرر شدند و ریاض هم موفقیتی به دست نیاورد البته واشنگتن از روند امور راضی به نظر می‌رسد اما پس از این مرحله چه اتفاقی خواهد افتاد؟
کارشناسان بر این باورند که دو محور تهران و دمشق هرگز این ناکامی را نمی‌پذیرند و طبیعتا به زودی برای به دست گرفتن دوباره زمام امور منطقه وارد کار خواهند شد و این مساله به شدت به مذاکرات ایران با آمریکا و پیامدهای سیاسی - امنیتی آن در ارتباط است. آنچه برای ایران اهمیت دارد اینست که شرایط در سوریه، لبنان و عراق به نفع آن باشد و این به معنای مقابله با نقش ترکیه در سوریه و عراق است و نه عربستان که پیش از هر مساله‌ای به دنبال تامین امنیت خلیج فارس است.
بر اساس آنچه گذشت با در نظر گرفتن مناطق تحت نفوذ و منافع، احتمال سازش عربستان و ایران بیشتر از احتمال سازش ترکیه و ایران است و آمریکا که همواره تلاش می کند این اطمینان را به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نسبت به تامین امنیت‌شان بدهد این مساله را به خوبی می داند اما در نهایت این ریاض و تهران هستند که باید این سازش را محقق سازند.
اساسا به نظر می رسد که آنکارا تا آن زمان از آنچه که رخ می دهد خرسند بوده و امیدوار است که نزاع ایران و عربستان ادامه یابد اما زمانی که موعد مذاکرات ایران و عربستان طبیعتا با نظارت آمریکا فرا می‌رسد ترکیه بهای سنگینی خواهد پرداخت مگر اینکه توافق ایران و آمریکا در دوره آتی محقق نشود و شکست بخورد اما طبیعی است که محور سوری - ایرانی در دوره آتی تلاش می‌کند تا معادلات را تغییر دهد به ویژه اینکه برای برهم زدن اوضاع داخلی ترکیه برگ برنده‌های کافی را دارد.
در پایان به نظر می‌رسد در حالی که بیشتر کشورها به صورت ضمنی به این مساله که ساختار جهانی هنوز چند قطبی است اقرار دارند، منطقه در حال حاضر با تحولات مهم و بزرگی مواجه است و هدف اصلی آن ایجاد یک ساختار منطقه‌ای جدید بر اساس به رسمیت شناختن نفوذ ایران است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، پایگاه خبری النشره لبنان در ارزیابی تلاش‌های ترکیه و سوء استفاده از شرایط منطقه به نفع خود در تحلیلی نوشت: در سایه حمله عربستان به مردم بی‌دفاع یمن و درگیر شدن کشورهای منطقه و جهان با این مساله، ترکیه از این فرصت برای تحقق اهداف استراتژیک خود در سوریه بهره می‌برد و در واقع آنکارا از شرایط جدید که بر بازیگران اصلی منطقه تحمیل شده، سوء استفاده کرده است.
از نظر کارشناسان آنکارا که رتبه چهارم منطقه را پس از تل‌آویو، تهران و ریاض دارد، پس از بحران پیش آمده در اثر سرنگونی اخوان المسلمین در مصر و در سایه مذاکرات سخت برای دستیابی به توافقنامه نهایی هسته‌ای ایران، خود را از سوی همه کشورها مورد تایید می‌داند.
طرف ایرانی چند روز پس از انتقاد شدید از رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه درباره حوادث یمن درباره استقبال از وی در طهران تردیدی نکرد. طرف عربستانی نیز پس از فاصله‌ای که در اثر اختلاف عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه پیشین عربستان در مورد حوادث مصر میان دو کشور به وجود آمد، محمد بن نایف، ولیعهد این کشور و بالاترین چهره امنیتی خود را به ترکیه اعزام کرد. در عین حال نمی‌توان به فشار آمریکا بر عربستان برای هماهنگی با ترکیه بی توجه بود به ویژه که هدف اصلی پشت این مساله تضعیف نفوذ ایران پیش از امضای توافق نهایی در ژوئن آینده است.
چگونه ترکیه از این فرصت به نفع خود بهره برد؟
به زعم کارشناسان، ترکیه که در سطح داخلی دستاورد‌های مهمی داشته در درک موقعیت جدید منطقه موفق بود ترکیه بر خلاف عربستان مستقیما وارد رینگ یمن نشد و تنها به حمایت سیاسی از این عملیات اکتفا کرد و در مقابل نیز با ارسال پیام هایی به ایران مدعی حمایت از راه حل مسالمت آمیزی شد که جایگاه جنبش انصار الله را تحکیم بخشد.
موفقیت بزرگتری که به زعم کارشناسان ترکیه به دست آورد مربوط به برخی اهداف امنیت ملی بود که این کشور با گشودن جبهه ادلب در سوریه به دست آورد. در ادلب گروه‌های جدایی طلب که از سوی آنکارا و ریاض حمایت می‌شوند بر منطقه کنترل یافتند. نشانه این حمایت نیز سفر زهران علوش، شخص اول مرکز اطلاعات عربستان به ترکیه بود. این درحالی بود که رهبر جیش الاسلام از اتاق عملیات سوریه به مرکز این عملیات در خاک ترکیه منتقل شده بود.
نقش واشنگتن در تایید اخوان یا همان ترکیه از سوی عربستان آشکار شد و ریاض به خوبی فهمید که آنچه در این میان به دست آید ابتدا به نفع آنکارا و به ضرر تهران و دمشق خواهد بود. این در حالی است که ایران در این مرحله مقابله با نفوذ عربستان در منطقه را مقدم بر نفوذ ترکیه می‌دانست.
چه اتفاقی بعد از جنگ در شمال سوریه رخ داد؟
آنچه در خاک سوریه رخ داد با عراق متفاوت نبود نظریه تقسیم‌بندی منطقه که از سوی جو بایدن، معاون رئیس جمهوری آمریکا مطرح شد از سوی برخی قوای سیاسی عراق مورد تایید قرار گرفت. طبق این نظریه با توجه به شکست طرح ملی جامع مناطق آزاده شده عراق از چنگ داعش به ساکنان آنجا بازگردانده می‌شوند.
بر این اساس کارشناسان معتقدند می‌توان از اوضاع سوریه و منطقه کردنشین کوبانی و حسکه اینگونه برداشت کرد که تلاش‌ها در راستای ایجاد اقلیمی در شمال سوریه است و آنکارا بعدها می‌تواند پس از موفقیت در ابعاد نظامی از بعد سیاسی این اقلیم نیز بهره ببرد.
در نتیجه آنکارا در سوء استفاده از آشوب منطقه موفق بود در حالی که تهران و دمشق متضرر شدند و ریاض هم موفقیتی به دست نیاورد البته واشنگتن از روند امور راضی به نظر می‌رسد اما پس از این مرحله چه اتفاقی خواهد افتاد؟
کارشناسان بر این باورند که دو محور تهران و دمشق هرگز این ناکامی را نمی‌پذیرند و طبیعتا به زودی برای به دست گرفتن دوباره زمام امور منطقه وارد کار خواهند شد و این مساله به شدت به مذاکرات ایران با آمریکا و پیامدهای سیاسی - امنیتی آن در ارتباط است. آنچه برای ایران اهمیت دارد اینست که شرایط در سوریه، لبنان و عراق به نفع آن باشد و این به معنای مقابله با نقش ترکیه در سوریه و عراق است و نه عربستان که پیش از هر مساله‌ای به دنبال تامین امنیت خلیج فارس است.
بر اساس آنچه گذشت با در نظر گرفتن مناطق تحت نفوذ و منافع، احتمال سازش عربستان و ایران بیشتر از احتمال سازش ترکیه و ایران است و آمریکا که همواره تلاش می کند این اطمینان را به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نسبت به تامین امنیت‌شان بدهد این مساله را به خوبی می داند اما در نهایت این ریاض و تهران هستند که باید این سازش را محقق سازند.
اساسا به نظر می رسد که آنکارا تا آن زمان از آنچه که رخ می دهد خرسند بوده و امیدوار است که نزاع ایران و عربستان ادامه یابد اما زمانی که موعد مذاکرات ایران و عربستان طبیعتا با نظارت آمریکا فرا می‌رسد ترکیه بهای سنگینی خواهد پرداخت مگر اینکه توافق ایران و آمریکا در دوره آتی محقق نشود و شکست بخورد اما طبیعی است که محور سوری - ایرانی در دوره آتی تلاش می‌کند تا معادلات را تغییر دهد به ویژه اینکه برای برهم زدن اوضاع داخلی ترکیه برگ برنده‌های کافی را دارد.
در پایان به نظر می‌رسد در حالی که بیشتر کشورها به صورت ضمنی به این مساله که ساختار جهانی هنوز چند قطبی است اقرار دارند، منطقه در حال حاضر با تحولات مهم و بزرگی مواجه است و هدف اصلی آن ایجاد یک ساختار منطقه‌ای جدید بر اساس به رسمیت شناختن نفوذ ایران است.
۹۴/۰۲/۰۹
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.