«آب» وارد دیپلماسی ایران و ترکیه شود
سه شنبه, ۱۸ فروردين ۱۳۹۴، ۰۷:۳۰ ب.ظ
ترکیه آنلاین: به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ، ساخت «سد ایلی سو» که سه برابر بزرگتر از کرخه بزرگترین سد ایران است، اعتراض‌ها به سیاست‌های آبی دولت ترکیه را از مرزهای این کشور فراتر برد.
معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت از محیط زیست : با توجه به عضویت ایران، سوریه، عراق، کویت و عربستان در این کنوانسیون، حضور اردوغان در ایران فرصتی برای ایجاد یک تفاهم و پیمان جدید برای احیای توان اکولوژی منطقه است
سیاست‌های بلندپروازانه آبی در منطقه می‌تواند به نوعی محرک و تقویت‌کننده داعش مدرن باشد و کیفیت زندگی «میان رودان» را برای چند نسل به خطر بیندازد.
نگرانی شدیدی بویژه در بین فعالان محیط زیست عراق، سوریه و ایران در مورد طرح بزرگ سدسازی در جنوب شرق ترکیه روی سرچشمه‌های دجله و فرات وجود دارد.
مدیر یک تشکل زیست محیطی: رئیس جمهوری می‌تواند در زمان حضور اردوغان بحث معاهده را با حضور کارشناسان آغاز کند و زمان انجام مذاکرات بعدی را هم در دیدار مشخص کند.
فعالان حوزه محیط زیست حضور «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه در ایران را بهترین فرصت برای ایجاد یک معاهده منطقه‌ای برای نجات محیط زیست کشورهای ایران، ترکیه، سوریه، عراق، عربستان، کویت و امارات می‌دانند. آنها از «حسن روحانی» رئیس جمهوری می‌خواهند تا وارد مذاکرات آبی با او شود.
«محمد درویش» معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت از محیط زیست می‌گوید: «این پیشنهاد به این خاطر عنوان می‌شود که بخش بسیار بزرگی از ریزگردهایی که امروز 31 استان ایران، وسعت بسیار زیادی از کشور عراق، همچنین بخش‌هایی از کشورهای عربستان و کویت را درگیر کرده ناشی از سدسازی‌ها در ترکیه است.» آن‌طور که درویش به می‌گوید: «سیاست‌های پیش روی کشور ترکیه در زمینه سدسازی به نگرانی فزاینده بین فعالان حوزه محیط زیست در ترکیه، عراق، سوریه و ایران منجر شده است.» به گفته او دولت ترکیه پیش از این رسماً اعلام کرده که میزان توانایی تنظیم ذخیره‌های آبی خود را در طول یک دوره بیست ساله «شش» برابر افزایش خواهد داد. او با توجه به تجارب بین‌المللی این مسأله را باعث افزایش خشکسالی و فقر شدید در منطقه خاورمیانه و تشدید تنش های سیاسی و اجتماعی می‌داند.
سدی که بین النهرین را می‌بلعد
ساخت «سد ایلی سو» که به گفته درویش سه برابر بزرگتر از بزرگترین سد ایران یعنی کرخه است، اعتراض‌ها به سیاست‌های آبی دولت ترکیه را از مرزهای این کشور فراتر برد. احزاب سبز اروپا یکی از مخالفان ساخت این سد هستند و مخالفت‌های آنان باعث شد تا سه کشور آلمان، اتریش و سوئیس که قرار بود در ساخت «ایلی سو» با ترکیه همکاری کنند از طرح خارج شوند. ساخت این سد روی سرچشمه‌های دجله و فرات، به نگرانی عدیده‌ای میان کشورهای جنوب ترکیه از جمله سوریه، عراق و بویژه ایران منجر شده است. تحقیقات مرکز حفاظت از خاک و آبخیزداری کشور نشان می‌دهد که تعداد چشمه‌های تولید گرد و خاک در منطقه میان رودان (بین النهرین)در طول دو دهه گذشته از 7 چشمه به حدود 208 مورد افزایش یافته است. تقریباً تمامی کشتزارهای عراق به وسعت بیش از 4 و نیم میلیون هکتار خشک شده و به گفته درویش این کشتزارها تبدیل به چشمه‌های تولید ریزگردها و کانون‌های بحرانی و فرسایش بادی شده است. درویش می‌گوید: «با توجه به اینکه ترکیه عضو کنوانسیون مقابله با بیابان زایی (UNCCD) است، انتظار ما این است که سیاست‌هایی را در توسعه خودش مدنظر قرار دهد که منجر به تشدید روند بیابان زایی نشود.»
او همچنین با توجه به عضویت ایران، سوریه، عراق، کویت و عربستان در این کنوانسیون، حضور اردوغان در ایران را فرصتی برای ایجاد یک تفاهم و پیمان جدید برای احیای توان اکولوژی منطقه می‌داند. درویش می‌گوید: «درحالی که ترکیه عضو کنوانسیون رامسر - کنوانسیونی برای حفاظت از تالاب‌ها - است حقابه دجله و فرات را از 750 متر مکعب به 250 متر مکعب رسانده است. این تصمیم اعتراض دولت عراق را در پیش داشت.
به اعتقاد درویش پاسخ ترکیه به نوری المالکی نخست‌وزیر عراق، پاسخ خطرناکی است. دولت ترکیه گفته است در مقابل دولت عراق هم منابع نفتی را با ما اشتراک بگذارد.» درویش می‌گوید: «این پاسخ درست نیست. چون نفت یک کالای اقتصادی است اما آب یک کالای زیستی است. نباید یک همچنین خلط مبحثی پیش بیاید. این مسأله می‌تواند از منظر حقوق بین‌المللی پیگیری شود، چون منجر به افزایش تنش‌های اجتماعی می‌شود.»
به گفته او سیاست‌های بلندپروازانه آبی در منطقه می‌تواند به نوعی محرک و تقویت‌کننده داعش مدرن باشد و کیفیت زندگی «میان رودان» را برای چند نسل به خطر بیندازد. او ساخت سد ایلی سو را باعث تشدید وخامت اوضاع در عراق می‌داند.
«عباس محمدی» فعال حوزه محیط زیست که با فعالان این حوزه در ترکیه، عراق و سوریه ارتباط دارد، می‌گوید: «نگرانی شدیدی بویژه در بین فعالان محیط زیست عراق، سوریه و ایران در مورد طرح بزرگ سدسازی در جنوب شرق ترکیه روی سرچشمه‌های دجله و فرات وجود دارد.» این سد، شهر 11 هزار ساله «حسن کیف» در ترکیه را با تمامی آثارش به زیر آب خواهد برد که این مسأله به اعتراض فعالان حوزه میراث فرهنگی و محیط زیست این کشور هم منجر شده است. معترضان همچنین نگران 6 هزار نفری هستند که با این سدسازی‌ها جا به جا می‌شوند. دولت ترکیه هدف خود از سدسازی را توسعه کشاورزی و تولید برق می‌داند. به گفته محمدی توسعه کشاورزی در وسعت بسیار زیاد است که باز هم تنش شدید آبی در بین النهرین را شدت می‌بخشد و حجم ریزگردها را بالا می‌برد. به اعتقاد محمدی دولت ایران باید با دیپلماسی فعالی با ترکیه وارد گفت‌و‌گو شود: «آب یک موضوع بین‌المللی و بین نسلی است و بدون شک نسل آینده ترکیه هم از سدسازی‌ها صدمه خواهد دید.»
دیپلماسی دوطرفه
محمدی با این اعتقاد که گفت‌و‌گو و دیپلماسی دو سر دارد می‌گوید: «ترکیه در پاسخ به معترضان همواره تولید برق را پیش کشیده، بنابراین دولت ایران و عراق میتوانند از ترکیه بخواهند در مقابل گاز یا نفتی که به «نرخ ترجیحی» به آنها می‌دهند، موافقت کند تا حجم آبی که بتواند کیان دجله و فرات را حفظ کند به داخل دو رودخانه رها شود.
محمدی همچنین تأکید می‌کند که البته این توافق بسیار پیچیده و نیاز به کارشناسی و جلسات متعدد دارد. به گفته او سرچشمه‌ها پس از ورود به دجله و فرات وارد شط‌العرب و اروند رود شده و ایران هم از آن منتفع می‌شود. او اعتقاد دارد در صورت ساخت مجموع سدها در جنوب شرقی ترکیه تمام شهر آبادان، اهواز و خرمشهر بشدت آسیب می‌بیند. او هم مانند درویش اعتقاد دارد که امضای یک معاهده بین کشورهای دیگر یعنی ایران، عراق، سوریه و ترکیه می‌تواند مشکل را حل کند.
محمدی معتقد است که با ساخت این سد 90 درصد سرچشمه فرات و دجله در ترکیه صرف و هزینه می‌شود که می‌تواند یک فاجعه غیرقابل جبران را در کشورهای جنوب ترکیه رقم بزند. این فعال و مدیر انجمن دیده بان کوهستان می‌گوید: «رئیس جمهوری می‌تواند در زمان حضور اردوغان بحث معاهده را با حضور کارشناسان آغاز کند و زمان انجام مذاکرات بعدی را هم در دیدار مشخص کند.» محمدی یک نکته دیگر را هم یادآوری می‌کند و آن حضور انجمن‌ها و فعالان حوزه محیط زیست در این بحث‌ها و تبادل نظرهاست: «50 سال گذشته دولت بدون حضور مردم با افغانستان به گفت‌و‌گو نشست و حقابه‌ای برای هامون تعیین شد که اثری روی حیات آن نداشت (هرچند دولت افغانستان همان حقابه اندک را هم امروز رعایت نمی‌کند.) بنابراین این مسأله باید با حضور فعالان حوزه محیط زیست، انجمن‌ها وکارشناسان بررسی شود.»
«میترا البرزی منش» مدیر انجمن پایشگران حامی محیط زیست هم می‌گوید: «تعاملات محیط زیست بین کشورهای همسایه باید مثل تعاملات سیاسی و اقتصادی مدنظر قرار بگیرد.» او اعتقاد دارد که محیط زیست سوای مرزهای سیاسی و قراردادی کشورهاست و باید تمام کشورهای ذی نفع درباره آن تصمیم بگیرند. او هم پیشنهاد امضای یک تفاهمنامه بین کشورهای منطقه برای نجات محیط زیست منطقه را می‌دهد.
او بی‌توجهی به محیط زیست منطقه را منجر به تنش‌های سیاسی و اجتماعی می‌داند و می‌گوید: «همچنان که در یک منطقه کوچک روستای بالادست حق ندارد تمام سرچشمه را متعلق به خود بداند آب‌های منطقه‌ای هم باید بین استفاده‌کنندگان آن تقسیم شود.»
معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت از محیط زیست : با توجه به عضویت ایران، سوریه، عراق، کویت و عربستان در این کنوانسیون، حضور اردوغان در ایران فرصتی برای ایجاد یک تفاهم و پیمان جدید برای احیای توان اکولوژی منطقه است
سیاست‌های بلندپروازانه آبی در منطقه می‌تواند به نوعی محرک و تقویت‌کننده داعش مدرن باشد و کیفیت زندگی «میان رودان» را برای چند نسل به خطر بیندازد.
نگرانی شدیدی بویژه در بین فعالان محیط زیست عراق، سوریه و ایران در مورد طرح بزرگ سدسازی در جنوب شرق ترکیه روی سرچشمه‌های دجله و فرات وجود دارد.
مدیر یک تشکل زیست محیطی: رئیس جمهوری می‌تواند در زمان حضور اردوغان بحث معاهده را با حضور کارشناسان آغاز کند و زمان انجام مذاکرات بعدی را هم در دیدار مشخص کند.
فعالان حوزه محیط زیست حضور «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه در ایران را بهترین فرصت برای ایجاد یک معاهده منطقه‌ای برای نجات محیط زیست کشورهای ایران، ترکیه، سوریه، عراق، عربستان، کویت و امارات می‌دانند. آنها از «حسن روحانی» رئیس جمهوری می‌خواهند تا وارد مذاکرات آبی با او شود.
«محمد درویش» معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت از محیط زیست می‌گوید: «این پیشنهاد به این خاطر عنوان می‌شود که بخش بسیار بزرگی از ریزگردهایی که امروز 31 استان ایران، وسعت بسیار زیادی از کشور عراق، همچنین بخش‌هایی از کشورهای عربستان و کویت را درگیر کرده ناشی از سدسازی‌ها در ترکیه است.» آن‌طور که درویش به می‌گوید: «سیاست‌های پیش روی کشور ترکیه در زمینه سدسازی به نگرانی فزاینده بین فعالان حوزه محیط زیست در ترکیه، عراق، سوریه و ایران منجر شده است.» به گفته او دولت ترکیه پیش از این رسماً اعلام کرده که میزان توانایی تنظیم ذخیره‌های آبی خود را در طول یک دوره بیست ساله «شش» برابر افزایش خواهد داد. او با توجه به تجارب بین‌المللی این مسأله را باعث افزایش خشکسالی و فقر شدید در منطقه خاورمیانه و تشدید تنش های سیاسی و اجتماعی می‌داند.
سدی که بین النهرین را می‌بلعد
ساخت «سد ایلی سو» که به گفته درویش سه برابر بزرگتر از بزرگترین سد ایران یعنی کرخه است، اعتراض‌ها به سیاست‌های آبی دولت ترکیه را از مرزهای این کشور فراتر برد. احزاب سبز اروپا یکی از مخالفان ساخت این سد هستند و مخالفت‌های آنان باعث شد تا سه کشور آلمان، اتریش و سوئیس که قرار بود در ساخت «ایلی سو» با ترکیه همکاری کنند از طرح خارج شوند. ساخت این سد روی سرچشمه‌های دجله و فرات، به نگرانی عدیده‌ای میان کشورهای جنوب ترکیه از جمله سوریه، عراق و بویژه ایران منجر شده است. تحقیقات مرکز حفاظت از خاک و آبخیزداری کشور نشان می‌دهد که تعداد چشمه‌های تولید گرد و خاک در منطقه میان رودان (بین النهرین)در طول دو دهه گذشته از 7 چشمه به حدود 208 مورد افزایش یافته است. تقریباً تمامی کشتزارهای عراق به وسعت بیش از 4 و نیم میلیون هکتار خشک شده و به گفته درویش این کشتزارها تبدیل به چشمه‌های تولید ریزگردها و کانون‌های بحرانی و فرسایش بادی شده است. درویش می‌گوید: «با توجه به اینکه ترکیه عضو کنوانسیون مقابله با بیابان زایی (UNCCD) است، انتظار ما این است که سیاست‌هایی را در توسعه خودش مدنظر قرار دهد که منجر به تشدید روند بیابان زایی نشود.»
او همچنین با توجه به عضویت ایران، سوریه، عراق، کویت و عربستان در این کنوانسیون، حضور اردوغان در ایران را فرصتی برای ایجاد یک تفاهم و پیمان جدید برای احیای توان اکولوژی منطقه می‌داند. درویش می‌گوید: «درحالی که ترکیه عضو کنوانسیون رامسر - کنوانسیونی برای حفاظت از تالاب‌ها - است حقابه دجله و فرات را از 750 متر مکعب به 250 متر مکعب رسانده است. این تصمیم اعتراض دولت عراق را در پیش داشت.
به اعتقاد درویش پاسخ ترکیه به نوری المالکی نخست‌وزیر عراق، پاسخ خطرناکی است. دولت ترکیه گفته است در مقابل دولت عراق هم منابع نفتی را با ما اشتراک بگذارد.» درویش می‌گوید: «این پاسخ درست نیست. چون نفت یک کالای اقتصادی است اما آب یک کالای زیستی است. نباید یک همچنین خلط مبحثی پیش بیاید. این مسأله می‌تواند از منظر حقوق بین‌المللی پیگیری شود، چون منجر به افزایش تنش‌های اجتماعی می‌شود.»
به گفته او سیاست‌های بلندپروازانه آبی در منطقه می‌تواند به نوعی محرک و تقویت‌کننده داعش مدرن باشد و کیفیت زندگی «میان رودان» را برای چند نسل به خطر بیندازد. او ساخت سد ایلی سو را باعث تشدید وخامت اوضاع در عراق می‌داند.
«عباس محمدی» فعال حوزه محیط زیست که با فعالان این حوزه در ترکیه، عراق و سوریه ارتباط دارد، می‌گوید: «نگرانی شدیدی بویژه در بین فعالان محیط زیست عراق، سوریه و ایران در مورد طرح بزرگ سدسازی در جنوب شرق ترکیه روی سرچشمه‌های دجله و فرات وجود دارد.» این سد، شهر 11 هزار ساله «حسن کیف» در ترکیه را با تمامی آثارش به زیر آب خواهد برد که این مسأله به اعتراض فعالان حوزه میراث فرهنگی و محیط زیست این کشور هم منجر شده است. معترضان همچنین نگران 6 هزار نفری هستند که با این سدسازی‌ها جا به جا می‌شوند. دولت ترکیه هدف خود از سدسازی را توسعه کشاورزی و تولید برق می‌داند. به گفته محمدی توسعه کشاورزی در وسعت بسیار زیاد است که باز هم تنش شدید آبی در بین النهرین را شدت می‌بخشد و حجم ریزگردها را بالا می‌برد. به اعتقاد محمدی دولت ایران باید با دیپلماسی فعالی با ترکیه وارد گفت‌و‌گو شود: «آب یک موضوع بین‌المللی و بین نسلی است و بدون شک نسل آینده ترکیه هم از سدسازی‌ها صدمه خواهد دید.»
دیپلماسی دوطرفه
محمدی با این اعتقاد که گفت‌و‌گو و دیپلماسی دو سر دارد می‌گوید: «ترکیه در پاسخ به معترضان همواره تولید برق را پیش کشیده، بنابراین دولت ایران و عراق میتوانند از ترکیه بخواهند در مقابل گاز یا نفتی که به «نرخ ترجیحی» به آنها می‌دهند، موافقت کند تا حجم آبی که بتواند کیان دجله و فرات را حفظ کند به داخل دو رودخانه رها شود.
محمدی همچنین تأکید می‌کند که البته این توافق بسیار پیچیده و نیاز به کارشناسی و جلسات متعدد دارد. به گفته او سرچشمه‌ها پس از ورود به دجله و فرات وارد شط‌العرب و اروند رود شده و ایران هم از آن منتفع می‌شود. او اعتقاد دارد در صورت ساخت مجموع سدها در جنوب شرقی ترکیه تمام شهر آبادان، اهواز و خرمشهر بشدت آسیب می‌بیند. او هم مانند درویش اعتقاد دارد که امضای یک معاهده بین کشورهای دیگر یعنی ایران، عراق، سوریه و ترکیه می‌تواند مشکل را حل کند.
محمدی معتقد است که با ساخت این سد 90 درصد سرچشمه فرات و دجله در ترکیه صرف و هزینه می‌شود که می‌تواند یک فاجعه غیرقابل جبران را در کشورهای جنوب ترکیه رقم بزند. این فعال و مدیر انجمن دیده بان کوهستان می‌گوید: «رئیس جمهوری می‌تواند در زمان حضور اردوغان بحث معاهده را با حضور کارشناسان آغاز کند و زمان انجام مذاکرات بعدی را هم در دیدار مشخص کند.» محمدی یک نکته دیگر را هم یادآوری می‌کند و آن حضور انجمن‌ها و فعالان حوزه محیط زیست در این بحث‌ها و تبادل نظرهاست: «50 سال گذشته دولت بدون حضور مردم با افغانستان به گفت‌و‌گو نشست و حقابه‌ای برای هامون تعیین شد که اثری روی حیات آن نداشت (هرچند دولت افغانستان همان حقابه اندک را هم امروز رعایت نمی‌کند.) بنابراین این مسأله باید با حضور فعالان حوزه محیط زیست، انجمن‌ها وکارشناسان بررسی شود.»
«میترا البرزی منش» مدیر انجمن پایشگران حامی محیط زیست هم می‌گوید: «تعاملات محیط زیست بین کشورهای همسایه باید مثل تعاملات سیاسی و اقتصادی مدنظر قرار بگیرد.» او اعتقاد دارد که محیط زیست سوای مرزهای سیاسی و قراردادی کشورهاست و باید تمام کشورهای ذی نفع درباره آن تصمیم بگیرند. او هم پیشنهاد امضای یک تفاهمنامه بین کشورهای منطقه برای نجات محیط زیست منطقه را می‌دهد.
او بی‌توجهی به محیط زیست منطقه را منجر به تنش‌های سیاسی و اجتماعی می‌داند و می‌گوید: «همچنان که در یک منطقه کوچک روستای بالادست حق ندارد تمام سرچشمه را متعلق به خود بداند آب‌های منطقه‌ای هم باید بین استفاده‌کنندگان آن تقسیم شود.»
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.