دلایل ورود امپراطوری عثمانی به جنگ جهانی اول
يكشنبه, ۹ فروردين ۱۳۹۴، ۰۶:۲۹ ب.ظ
ترکیه آنلاین: یکی از مهمترین بحثهایی که در مورد جنگ جهانی اول مطرح است بررسی دلایل ورود امپراطوری عثمانی در جنگی است که سبب نابودی این امپراطوری جهانگیر گردید!
بی تردید حکمرانان امپراطوری عثمانی بر این باور بودند که در جنگ جهانی اول شکست نخواهند خورد، ضمن اینکه آنها می دانستند که امکان پیروزی آنها نیز در این جنگ حتمی نیست.
صد سال پیش نیز همانند امروز، این باور در میان کارشناسان نظامی وجود داشت که توان جنگی و دفاعی کشورهای امپراطوری عثمانی، آلمان و امپراطوری اطریش- مجارستان در برابر توان نظامی کشورهای فرانسه، انگلستان و امپراطوری روسhlیه پایین است. چراکه در همان دوران نیز، هم امپراطوری عثمانی و هم امپراطوری اطریش- مجارستان، در برابر قدرتهای یاد شده به دفعات شکست خورده بودند. شاید بتوان گفت امپراطوری آلمان تنها کشور نیرومند اروپا در محور متحدین بود که در خلال قرن نوزدهم قدرتمندتر شده و از توان برخورد با امپراطوریهای متفق برخوردار گردیده بود.
این در حالی است که انگلستان و فرانسه از ۳۰۰ سال پیش و روسیه از ۲۰۰ سال پیش تبدیل به قدرتهای برتر اروپا و حتی جهان شده بودند. ضمن اینکه انقلاب صنعتی در کشورهای فرانسه و انگلستان دست کم دویست سال قبل از آغاز جنگ جهانی اول رخداده بود. در مقابل، آلمان نیز ۵۰ سال پیش از شعله ور شدن جنگ جهانی اول وارد دوران انقلاب صنعتی شده بود و دارای نیروی بسیار بیشتر و پیشرفته تری در مقایسه با پروس دهه های قبل بود.
اما به رغم تحولات وسیع و شدید صنعتی در ممالک یاد شده، امپراطوری عثمانی هنوز با انقلاب صنعتی اشنا نشده بود و در قاره اروپا به این کشور، "مرد بیمار اروپا" می گفتند. توجه به این امر ضروری است که امپراطوری عثمانی نیز هم، در خلال جنگ سالهای ۱۸۷۷ الی ۱۸۷۸ با روسیه و هم، در طی نبرد سالهای ۱۹۱۲الی ۱۹۱۳ در بالکان، شکستهای بزرگی متحمل شده و اراضی وسیعی را از دست داده بود. با این حال به رغم همه شرایط ناخوشایندی که این امپراطوری دچار ان شده بود، باب عالی در استانبول تصمیم به ورود به جنگ جهانی اول گرفت.
اکنون در این خصوص توجه شما عزیزان را به تفسیر پروفسور دکتر رمضان گوزن استاد علوم سیاسی و روابط بین المللی دانشگاه مارمارای ترکیه جلب می کنیم:
رهبران حزب حاکم اتحاد و ترقی، تصمیم گرفتند که امپراطوری عثمانی وارد جنگ جهانی اول گردد. انور پاشا یکی از مهمترین رهبران این حزب و از سیاستمداران امپراطوری عثمانی در آن دوران بود.
برای اینکه متوجه شویم چرا انور پاشا تصمیم به ورود به جنگ جهانی اول گرفت می بایست شرایط ان روز را بخوبی مورد توجه و بررسی قرار دهیم.
در راس این بررسی، جنگهای ۱۸۷۷ الی ۱۸۷۸ امپراطوری عثمانی با امپراطوری روسیه و نیز قرار گرفتن این امپراطوری در میانه تیررس مخاصمات رو به تزاید دو کشور فرانسه و انگلستان از یک سو و کشور آلمان از سوی دیگر بود.
در واقع سلطان عبدالحمید دوم، پس از کنفرانس سال ۱۸۷۸ برلین، با آلمان هم پیمان شده بود. بگونه ایکه پس از این پیمان، روابط نظامی میان هر دو امپراطوری بسیار گسترش یافته بود و سیل سلاحهای آلمان روانه اردوی عثمانی شده بود. افزایش توان نظامی، اقتصادی، تجاری و حتی ترابری میان آلمان و عثمانی رقبای اروپایی این دو کشور را دچار بیم و هراس کرده بود. بخصوص اینکه روسها از نفوذ رو به افزایش آلمانها و متفقین اطریشی اش در بالکان و بالاخص در بوسنی هرزه گوین ناراضی بودند. بنابراین کشورهای فرانسه، انگلستان و روسیه در صدد تضعیف هر چه بیشتر آلمان و عثمانی و حتی تجزیه کامل ان دو بودند. آغاز جنگ جهانی اول این فرصت را در اختیار غولهای نظامی اروپای آغاز قرن بیستم قرار داد.
در چنین شرایطی عثمانی حتی اگر هم می خواست قادر به همکاری با کشورهای فرانسه، آلمان و روسیه نبود. چراکه تلاش حزب اتحاد و ترقی بعد از جنگ بالکان برای نزدیکی به این سه قدرت اروپایی با شکست روبرو شده بود. بگونه ایکه عثمانیان برای آغاز نزدیکی به انگلستان ساخت ۲ کشتی جنگی به لندن سفارش داده بودند و حتی هزینه های ان دو را نیز پیشاپیش پرداخت کرده بودند. اما انگلستان که امپراطوری عثمانی را به عنوان یک امپراطوری به شدت اسیب پذیر و غیر قابل پاسداری تشخیص داده بود از نزدیکی به استانبول خودداری کرد.
البته نباید فراموش کرد که امپراطوری عثمانی به رغم شرایط حاد آن دوران قادر بود که دست کم در تئوری، بی طرفی خود را در نبرد میان روسیه با آلمان و اطریش حفظ کند. اما چنین سیاستی در پیش نگرفت و در کوتاه مدت در صف کشورهای متحد جای گرفته بود. دلیل عمده این تصمیم، نوع سیاست خارجی حزب توران گرا و ترک گرای اتحاد و ترقی بود. آنها دنبال ۲ هدف بودند:
توران گرایان در تلاش بودند تا نخست اراضی از دست رفته امپراطوری عثمانی را که در اختیار انگلستان، فرانسه و روسیه بود مجددا به دست اوردند و دوم اینکه متعاقب تضعیف کشورهای روسیه و انگلستان، ممالک ترک قفقاز و ترکستان غربی (آسیای مرکزی) را با یکدیگر متحد کنند و امپراطوری عظیم توران را مجددا بر عرصه گیتی پدید اورند.
از سوی دیگر رهبران توران گرای این حزب، بر اهمیت پیمان تاریخی میان آلمان و امپراطوری عثمانی واقف بودند. بگونه ایکه در آنزمان هزاران افسر آلمانی در صفوف اردوی عثمانی حضور داشتند و سربازان ترک نیز از اسلحه آلمانی استفاده می کردند.
در این میان پروژه عظیم و شگفت آور خط آهن برلین، استانبول، بغداد و حجاز پیشرفت بسیاری کرده بود و قلب اروپا را به قلب خاورمیانه متصل نموده بود. بنابراین قطع رابطه کردن با چنین پیمان عمیق و وسیعی نه برای برلین و نه برای استانبول قابل تصور نبود.
به رغم همه کاستیهای موجود در اردوی متحدین، پیروزی آنان در برابر متفقین همچنان ممکن بود. به عنوان مثال پیروزی امپراطوری عثمانی در نبرد عظیم چاناک قلعه نشان دهنده آن بود که متحدین نیز قادر به دستیابی به موفقیتهای بزرگی هستند.
اما انچه که سرنوشت جنگ جهانی اول را تغییر داد وقوع ۲ اتفاق بسیار مهم بود:
نخست انقلاب بلشویکها در روسیه، سرنگونی حکومت تزار و خروج حکومت مسکو از این جنگ و دومی ورود آمریکا به جنگ جهانی اول در حمایت از فرانسه و انگلستان.
بی تردید حکمرانان امپراطوری عثمانی بر این باور بودند که در جنگ جهانی اول شکست نخواهند خورد، ضمن اینکه آنها می دانستند که امکان پیروزی آنها نیز در این جنگ حتمی نیست.
صد سال پیش نیز همانند امروز، این باور در میان کارشناسان نظامی وجود داشت که توان جنگی و دفاعی کشورهای امپراطوری عثمانی، آلمان و امپراطوری اطریش- مجارستان در برابر توان نظامی کشورهای فرانسه، انگلستان و امپراطوری روسhlیه پایین است. چراکه در همان دوران نیز، هم امپراطوری عثمانی و هم امپراطوری اطریش- مجارستان، در برابر قدرتهای یاد شده به دفعات شکست خورده بودند. شاید بتوان گفت امپراطوری آلمان تنها کشور نیرومند اروپا در محور متحدین بود که در خلال قرن نوزدهم قدرتمندتر شده و از توان برخورد با امپراطوریهای متفق برخوردار گردیده بود.
این در حالی است که انگلستان و فرانسه از ۳۰۰ سال پیش و روسیه از ۲۰۰ سال پیش تبدیل به قدرتهای برتر اروپا و حتی جهان شده بودند. ضمن اینکه انقلاب صنعتی در کشورهای فرانسه و انگلستان دست کم دویست سال قبل از آغاز جنگ جهانی اول رخداده بود. در مقابل، آلمان نیز ۵۰ سال پیش از شعله ور شدن جنگ جهانی اول وارد دوران انقلاب صنعتی شده بود و دارای نیروی بسیار بیشتر و پیشرفته تری در مقایسه با پروس دهه های قبل بود.
اما به رغم تحولات وسیع و شدید صنعتی در ممالک یاد شده، امپراطوری عثمانی هنوز با انقلاب صنعتی اشنا نشده بود و در قاره اروپا به این کشور، "مرد بیمار اروپا" می گفتند. توجه به این امر ضروری است که امپراطوری عثمانی نیز هم، در خلال جنگ سالهای ۱۸۷۷ الی ۱۸۷۸ با روسیه و هم، در طی نبرد سالهای ۱۹۱۲الی ۱۹۱۳ در بالکان، شکستهای بزرگی متحمل شده و اراضی وسیعی را از دست داده بود. با این حال به رغم همه شرایط ناخوشایندی که این امپراطوری دچار ان شده بود، باب عالی در استانبول تصمیم به ورود به جنگ جهانی اول گرفت.
اکنون در این خصوص توجه شما عزیزان را به تفسیر پروفسور دکتر رمضان گوزن استاد علوم سیاسی و روابط بین المللی دانشگاه مارمارای ترکیه جلب می کنیم:
رهبران حزب حاکم اتحاد و ترقی، تصمیم گرفتند که امپراطوری عثمانی وارد جنگ جهانی اول گردد. انور پاشا یکی از مهمترین رهبران این حزب و از سیاستمداران امپراطوری عثمانی در آن دوران بود.
برای اینکه متوجه شویم چرا انور پاشا تصمیم به ورود به جنگ جهانی اول گرفت می بایست شرایط ان روز را بخوبی مورد توجه و بررسی قرار دهیم.
در راس این بررسی، جنگهای ۱۸۷۷ الی ۱۸۷۸ امپراطوری عثمانی با امپراطوری روسیه و نیز قرار گرفتن این امپراطوری در میانه تیررس مخاصمات رو به تزاید دو کشور فرانسه و انگلستان از یک سو و کشور آلمان از سوی دیگر بود.
در واقع سلطان عبدالحمید دوم، پس از کنفرانس سال ۱۸۷۸ برلین، با آلمان هم پیمان شده بود. بگونه ایکه پس از این پیمان، روابط نظامی میان هر دو امپراطوری بسیار گسترش یافته بود و سیل سلاحهای آلمان روانه اردوی عثمانی شده بود. افزایش توان نظامی، اقتصادی، تجاری و حتی ترابری میان آلمان و عثمانی رقبای اروپایی این دو کشور را دچار بیم و هراس کرده بود. بخصوص اینکه روسها از نفوذ رو به افزایش آلمانها و متفقین اطریشی اش در بالکان و بالاخص در بوسنی هرزه گوین ناراضی بودند. بنابراین کشورهای فرانسه، انگلستان و روسیه در صدد تضعیف هر چه بیشتر آلمان و عثمانی و حتی تجزیه کامل ان دو بودند. آغاز جنگ جهانی اول این فرصت را در اختیار غولهای نظامی اروپای آغاز قرن بیستم قرار داد.
در چنین شرایطی عثمانی حتی اگر هم می خواست قادر به همکاری با کشورهای فرانسه، آلمان و روسیه نبود. چراکه تلاش حزب اتحاد و ترقی بعد از جنگ بالکان برای نزدیکی به این سه قدرت اروپایی با شکست روبرو شده بود. بگونه ایکه عثمانیان برای آغاز نزدیکی به انگلستان ساخت ۲ کشتی جنگی به لندن سفارش داده بودند و حتی هزینه های ان دو را نیز پیشاپیش پرداخت کرده بودند. اما انگلستان که امپراطوری عثمانی را به عنوان یک امپراطوری به شدت اسیب پذیر و غیر قابل پاسداری تشخیص داده بود از نزدیکی به استانبول خودداری کرد.
البته نباید فراموش کرد که امپراطوری عثمانی به رغم شرایط حاد آن دوران قادر بود که دست کم در تئوری، بی طرفی خود را در نبرد میان روسیه با آلمان و اطریش حفظ کند. اما چنین سیاستی در پیش نگرفت و در کوتاه مدت در صف کشورهای متحد جای گرفته بود. دلیل عمده این تصمیم، نوع سیاست خارجی حزب توران گرا و ترک گرای اتحاد و ترقی بود. آنها دنبال ۲ هدف بودند:
توران گرایان در تلاش بودند تا نخست اراضی از دست رفته امپراطوری عثمانی را که در اختیار انگلستان، فرانسه و روسیه بود مجددا به دست اوردند و دوم اینکه متعاقب تضعیف کشورهای روسیه و انگلستان، ممالک ترک قفقاز و ترکستان غربی (آسیای مرکزی) را با یکدیگر متحد کنند و امپراطوری عظیم توران را مجددا بر عرصه گیتی پدید اورند.
از سوی دیگر رهبران توران گرای این حزب، بر اهمیت پیمان تاریخی میان آلمان و امپراطوری عثمانی واقف بودند. بگونه ایکه در آنزمان هزاران افسر آلمانی در صفوف اردوی عثمانی حضور داشتند و سربازان ترک نیز از اسلحه آلمانی استفاده می کردند.
در این میان پروژه عظیم و شگفت آور خط آهن برلین، استانبول، بغداد و حجاز پیشرفت بسیاری کرده بود و قلب اروپا را به قلب خاورمیانه متصل نموده بود. بنابراین قطع رابطه کردن با چنین پیمان عمیق و وسیعی نه برای برلین و نه برای استانبول قابل تصور نبود.
به رغم همه کاستیهای موجود در اردوی متحدین، پیروزی آنان در برابر متفقین همچنان ممکن بود. به عنوان مثال پیروزی امپراطوری عثمانی در نبرد عظیم چاناک قلعه نشان دهنده آن بود که متحدین نیز قادر به دستیابی به موفقیتهای بزرگی هستند.
اما انچه که سرنوشت جنگ جهانی اول را تغییر داد وقوع ۲ اتفاق بسیار مهم بود:
نخست انقلاب بلشویکها در روسیه، سرنگونی حکومت تزار و خروج حکومت مسکو از این جنگ و دومی ورود آمریکا به جنگ جهانی اول در حمایت از فرانسه و انگلستان.
۹۴/۰۱/۰۹
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.