سیر تاریخی عید نوروز در جامعه ترکیه
چهارشنبه, ۲۷ اسفند ۱۳۹۳، ۱۲:۱۷ ق.ظ
ترکیه آنلاین: عید نوروز در ترکیه از دوران عثمانی تاکنون سیر تعیین کننده ای در تحولات داخلی و سیاست خارجی این کشور داشته است.
بررسی روند نگرش ترک های عثمانی به عید نوروز و تغییر و تحولاتی که در دوران جمهوری نوین ترکیه در این خصوص صورت گرفته است، نشان از برخورد سیاسی حاکمان به موضوع نوروز دارد.
ترک ها در دوران امپراتوری عثمانی عید نوروز را به عنوان یک روز مهم جشن می گرفتند.
مردم این سرزمین نوروز را آغاز بهار طبیعت، تجدید حیات و طراوت در جهان می دانستند و برخی نیز از آن به عنوان یک روز مقدس یاد می کردند و برخی دیگر هم نوروز را عامل اتحاد و همبستگی می خواندند.
در مقالاتی که در مورد نگرش ترک های عثمانی به نوروز منتشر شده، آمده است: گروهی از مردم عثمانی نوروز را زاد روز حضرت علی (ع) و تعیین ایشان به خلافت و سالروز ازدواج مبارک ایشان با حضرت فاطمه زهرا(س) دانسته اند.
در این روز حکیم باشی عثمانی ها یا پزشک مخصوص دربار برای سلاطین و درباریان معجون مخصوصی که (نوروزیه) نامیده می شد، تهیه می کرد.
گفته می شود این معجون از چهل نوع ماده مخصوص تهیه می شد که شفابخش بسیاری از بیماری ها و دردها بود و باعث افزایش قدرت بدنی می شد.
با انقراض امپراتوری عثمانی و تاسیس جمهوری نوین ترکیه در سال 1923 میلادی( 1302)، عید نوروز به دلایل سیاسی اهمیت خود را در جامعه ترکیه از دست داد.
دولت های ترکیه در آن دوران اهمیتی به عید نوروز نمی دادند، ولی کردهای ساکن مناطق جنوب شرق و شرق ترکیه با برگزاری مراسم ویژه در عید نوروز به این سنت ادامه دادند.
حزب دموکراتیک مردمان ترکیه که در مناطق کردنشین این کشور از هواداران بیشتری برخوردار است، اعلام کرده که خود را برای برگزاری مراسم جشن عید نوروز امسال در چندین شهر ترکیه آماده می کند.
به مرور زمان تا اوایل دهه 1990 میلادی عید نوروز به عنوان نماد مبارزه منفی کردهای ترکیه در قبال حاکمیت ترک ها تبدیل شد و همه ساله در ایام عید نوروز برگزاری تظاهرات اعتراض آمیز و بروز درگیری ها در مناطق کردنشین ترکیه به صورت یک معضل اجتماعی برای دولت های ترکیه مطرح بود.
از جمله حزب غیرقانونی کارگران کرد ترکیه (پ.ک.ک) در آن دوران با بهانه کردن عید نوروز و به منظور رو در رو قرار دادن کردهای ترکیه با دولت این کشور، به برگزاری تظاهرات خشونت بار در مناطق کردنشین دست می زد.
عید نوروز هنوز هم در شهرهای جنوب شرقی ترکیه، مانند دیاربکر، شانلی عرفا، ماراش و مرسین و همچنین در مناطق شرق این کشور مانند آغری، ایغدیر، کارس و آرداهان به صورتی باشکوه برگزار می شود.
نواختن پر سر و صدای سورنا، دهل و رقص و پایکوبی به دور آتش برافروخته از آیین های اجرای این مراسم است.
پختن انواع شیرینی خانگی و غذا های خاص نوروز از سنت های رایج در برپایی مراسم نوروزی در ترکیه است.
در اوایل دهه 1990 میلادی همزمان با فروپاشی شوروی و تشکیل دولت های ترک زبان در آسیای میانه و قفقاز، ترکیه تلاش کرد که برای ارتباط فرهنگی بیشتر با دولت های یاد شده توجه بیشتری به عید نوروز از خود نشان دهد.
در سال 1994 میلادی (1373) برای اولین بار مقامات عالیرتبه ترکیه در یک مراسم ویژه عید نوروز در آنکارا شرکت کردند؛ در سال های بعد نیز توجه دولت ترکیه به همکاری با کشورهای آسیای میانه و قفقاز در برگزاری مراسم عید نوروز افزایش یافت.
در اوایل دهه اول سال 2000 میلادی نیز دولت رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در راستای تلاش این کشور برای عضویت در اتحادیه اروپا، سیاست همگرایی با کردهای این کشور را به مورد اجرا گذاشت که بخشی از آن شامل اعطای آزادی های فرهنگی بیشتر به کردها بود.
در همین راستا وزارت آموزش و پرورش ترکیه در اواسط ژانویه سال 2005 میلادی (1384 ) طی بخشنامه ای به مراکز آموزشی این کشور، خواهان برگزاری آئین های ویژه عید نوروز به عنوان عید ملی شد.
در اساسنامه جدید آموزش و پرورش ترکیه، عید نوروز به عنوان عید ملی این کشور پذیرفته و به مراکز آموزشی ابلاغ شد که از این پس در روز 21 ماه مارس (اول فروردین) آئین های فرهنگی و هنری برای بزرگداشت این عید برگزار می شود.
در این بخشنامه با اشاره به این که عید نوروز در کشورهای منطقه و آسیای میانه جشن گرفته می شود، از مسوولان مراکز آموزشی خواسته شده که عید نوروز را به عنوان یکی از عیدهای ملی به دانش آموزان معرفی کنند.
در سال گذشته برخی از مسوولان دولتی ترکیه نیز در مراسم عید نوروز شرکت کردند.
به رغم اینکه برخی از سازمانهای غیر دولتی و انجمن های سیاسی ترکیه خواهان تعطیل رسمی عید نوروز شده اند، هنوز این درخواست به تصویب مجلس این کشور نرسیده است.
در حالی که عید نوروز از جمله میراث های فرهنگی ایرانیان است و قرن هاست که مردم کشورمان آن را پاس داشته اند، به تازگی محافلی در ترکیه تلاش کرده اند که این کشور را خاستگاه اصلی این عید معرفی کنند.
به هر حال مردم ترکیه به ویژه کردهای این کشور امسال برخلاف چند دهه گذشته، آزادانه در تدارک برگزاری مراسم عید نوروز هستند و بزرگداشت همزمان این 'عید باستانی ایران ' در کشورهای منطقه و بخصوص در ترکیه، می تواند زمینه توسعه همکاری های فرهنگی و نزدیکی بیشتر مردم ایران و ترکیه را فراهم آورد.
بررسی روند نگرش ترک های عثمانی به عید نوروز و تغییر و تحولاتی که در دوران جمهوری نوین ترکیه در این خصوص صورت گرفته است، نشان از برخورد سیاسی حاکمان به موضوع نوروز دارد.
ترک ها در دوران امپراتوری عثمانی عید نوروز را به عنوان یک روز مهم جشن می گرفتند.
مردم این سرزمین نوروز را آغاز بهار طبیعت، تجدید حیات و طراوت در جهان می دانستند و برخی نیز از آن به عنوان یک روز مقدس یاد می کردند و برخی دیگر هم نوروز را عامل اتحاد و همبستگی می خواندند.
در مقالاتی که در مورد نگرش ترک های عثمانی به نوروز منتشر شده، آمده است: گروهی از مردم عثمانی نوروز را زاد روز حضرت علی (ع) و تعیین ایشان به خلافت و سالروز ازدواج مبارک ایشان با حضرت فاطمه زهرا(س) دانسته اند.
در این روز حکیم باشی عثمانی ها یا پزشک مخصوص دربار برای سلاطین و درباریان معجون مخصوصی که (نوروزیه) نامیده می شد، تهیه می کرد.
گفته می شود این معجون از چهل نوع ماده مخصوص تهیه می شد که شفابخش بسیاری از بیماری ها و دردها بود و باعث افزایش قدرت بدنی می شد.
با انقراض امپراتوری عثمانی و تاسیس جمهوری نوین ترکیه در سال 1923 میلادی( 1302)، عید نوروز به دلایل سیاسی اهمیت خود را در جامعه ترکیه از دست داد.
دولت های ترکیه در آن دوران اهمیتی به عید نوروز نمی دادند، ولی کردهای ساکن مناطق جنوب شرق و شرق ترکیه با برگزاری مراسم ویژه در عید نوروز به این سنت ادامه دادند.
حزب دموکراتیک مردمان ترکیه که در مناطق کردنشین این کشور از هواداران بیشتری برخوردار است، اعلام کرده که خود را برای برگزاری مراسم جشن عید نوروز امسال در چندین شهر ترکیه آماده می کند.
به مرور زمان تا اوایل دهه 1990 میلادی عید نوروز به عنوان نماد مبارزه منفی کردهای ترکیه در قبال حاکمیت ترک ها تبدیل شد و همه ساله در ایام عید نوروز برگزاری تظاهرات اعتراض آمیز و بروز درگیری ها در مناطق کردنشین ترکیه به صورت یک معضل اجتماعی برای دولت های ترکیه مطرح بود.
از جمله حزب غیرقانونی کارگران کرد ترکیه (پ.ک.ک) در آن دوران با بهانه کردن عید نوروز و به منظور رو در رو قرار دادن کردهای ترکیه با دولت این کشور، به برگزاری تظاهرات خشونت بار در مناطق کردنشین دست می زد.
عید نوروز هنوز هم در شهرهای جنوب شرقی ترکیه، مانند دیاربکر، شانلی عرفا، ماراش و مرسین و همچنین در مناطق شرق این کشور مانند آغری، ایغدیر، کارس و آرداهان به صورتی باشکوه برگزار می شود.
نواختن پر سر و صدای سورنا، دهل و رقص و پایکوبی به دور آتش برافروخته از آیین های اجرای این مراسم است.
پختن انواع شیرینی خانگی و غذا های خاص نوروز از سنت های رایج در برپایی مراسم نوروزی در ترکیه است.
در اوایل دهه 1990 میلادی همزمان با فروپاشی شوروی و تشکیل دولت های ترک زبان در آسیای میانه و قفقاز، ترکیه تلاش کرد که برای ارتباط فرهنگی بیشتر با دولت های یاد شده توجه بیشتری به عید نوروز از خود نشان دهد.
در سال 1994 میلادی (1373) برای اولین بار مقامات عالیرتبه ترکیه در یک مراسم ویژه عید نوروز در آنکارا شرکت کردند؛ در سال های بعد نیز توجه دولت ترکیه به همکاری با کشورهای آسیای میانه و قفقاز در برگزاری مراسم عید نوروز افزایش یافت.
در اوایل دهه اول سال 2000 میلادی نیز دولت رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در راستای تلاش این کشور برای عضویت در اتحادیه اروپا، سیاست همگرایی با کردهای این کشور را به مورد اجرا گذاشت که بخشی از آن شامل اعطای آزادی های فرهنگی بیشتر به کردها بود.
در همین راستا وزارت آموزش و پرورش ترکیه در اواسط ژانویه سال 2005 میلادی (1384 ) طی بخشنامه ای به مراکز آموزشی این کشور، خواهان برگزاری آئین های ویژه عید نوروز به عنوان عید ملی شد.
در اساسنامه جدید آموزش و پرورش ترکیه، عید نوروز به عنوان عید ملی این کشور پذیرفته و به مراکز آموزشی ابلاغ شد که از این پس در روز 21 ماه مارس (اول فروردین) آئین های فرهنگی و هنری برای بزرگداشت این عید برگزار می شود.
در این بخشنامه با اشاره به این که عید نوروز در کشورهای منطقه و آسیای میانه جشن گرفته می شود، از مسوولان مراکز آموزشی خواسته شده که عید نوروز را به عنوان یکی از عیدهای ملی به دانش آموزان معرفی کنند.
در سال گذشته برخی از مسوولان دولتی ترکیه نیز در مراسم عید نوروز شرکت کردند.
به رغم اینکه برخی از سازمانهای غیر دولتی و انجمن های سیاسی ترکیه خواهان تعطیل رسمی عید نوروز شده اند، هنوز این درخواست به تصویب مجلس این کشور نرسیده است.
در حالی که عید نوروز از جمله میراث های فرهنگی ایرانیان است و قرن هاست که مردم کشورمان آن را پاس داشته اند، به تازگی محافلی در ترکیه تلاش کرده اند که این کشور را خاستگاه اصلی این عید معرفی کنند.
به هر حال مردم ترکیه به ویژه کردهای این کشور امسال برخلاف چند دهه گذشته، آزادانه در تدارک برگزاری مراسم عید نوروز هستند و بزرگداشت همزمان این 'عید باستانی ایران ' در کشورهای منطقه و بخصوص در ترکیه، می تواند زمینه توسعه همکاری های فرهنگی و نزدیکی بیشتر مردم ایران و ترکیه را فراهم آورد.
۹۳/۱۲/۲۷
ژاله