علل پیروزی اردوغان و سیاست های سر در گم خارجی
پنجشنبه, ۳۰ مرداد ۱۳۹۳، ۱۱:۱۵ ق.ظ
ترکیه آنلاین: اکنون مهمترین چالش ترکیه، سوریه و عراق است و عملکرد دوگانه اردوغان در قبال فلسطین و حمایت از تکفیری ها، باعث شده وی اعتبار خود را در بین مردم عرب از دست بدهد.
مقام ریاست جمهوری در ترکیه تاکنون عمدتا تشریفاتی بوده اما یکی از وعده‌های رجب طیب اردوغان، افزایش اختیارات رئیس‌جمهوری در راستای قانون اساسی جدید بوده است. در همین راستا با برگزاری انتخابات هیئت عالی انتخابات ترکیه اعلام کرد، رجب طیب اردوغان در نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور با کسب اکثریت آرا پیروز شده است .اردوغان با اختصاص 53 درصد آرا توانست در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه پیروز شود و از طرفدارانش برای انتخاب وی به عنوان دوازدهمین رئیس‌جمهور ترکیه، تشکر کرد. در نوشتار زیر به علل پیروزی و چالش های فراروی وی پرداخته میشود.
علل پیروزی اردوغان
اردوغان و حزب عدالت توسعه در دوره ریاست خود، خدمات رفاهی - اجتماعی در ترکیه انجام دادند. آنها در دوازده دسامبر 2010 چند ماده از قانون اساسی را تغییر دادند و در 2007 هم رفراندوم قانون اساسی را برگزار و نظام ریاست جمهوری را تصویب کردند. بر اساس همین امر، انتخابات اخیر ریاست جمهوری برگزار شد.
قبلا از اردوغان، اقتصاد ترکیه به شدت نابود شده و در یک شب، هفتاد میلیارد دلار از بانک های ترکیه تخلیه و به خارج رفت و دلار معادل یک میلیون لیر ترک شد. این امر موجب به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه شد. این حزب اصلاحاتی انجام داد، به لیر ترک ارزش بخشید و سرمایه خارجی جذب کرد.
این امر موجب تحولات اقتصادی نوین و افزایش تولیدات این کشور بر اساس صادرات گشت. این امور همه دست به دست هم داد و سطح رفاه را در ترکیه بالا برد و درآمد سرانه ترکیه را به حدود ده تا دوازه هزار دلار رساند. علاوه بر این، صادرات ترکیه در سالهای اخیر به صد و پنچاه میلیارد دلار و درآمد توریستی ترکیه حدود سی میلیارد دلار رسید.
در واقع همه این موفقیت های موجب تمایل مردم ترکیه به حفظ حکومت حزب عدالت و توسعه شد و نتیجه ی انتخابات اخیر را رقم زد. اما مساله اصلی این است که در انتخابات اخیر، انحصار طلبی اردوغان هم به اوج خود رسید. یعنی اردوغان، امکانات دولتی، کانال‌های تلویزیونی و بودجه‌های انتخاباتی را به نفع خود استفاده کرد. چنانچه بیش از هفده کانال تلویزیونی و تعداد زیادی از روزنامه های وابسته به گروه اردوغان و حزب وی به نفع او بسیج شدند.
در حالی که دو نامزد دیگر، یعنی اکمل الدین اوغلو و صلاح الدین دمیر تاش، از امکانات چندانی برخوردار نبودند. در همین راستا اردوغان جنگ روانی بسیار گسترده ای را در جهت تخریب شخصیت رقبای خود به کار برد. مثلا اردوغان به اکمل الدین احسان اوغلو اشاره کرد که پدر وی انسان خوبی است اما وی دورو، حقه باز، پروفسور قلابی و نوکر پنسیلوانیا و یا جریان فتح الله گولن است.
علاوه براین، اردوغان، حزب جمهوری خلق، حزب حرکت ملی و پانزده حزب دیگر (که از احسان اوغلو حمایت می کردند) را وابسته به آمریکا و پنسیلوانیا و صهیونیزم دانست. در چنین شرایطی اردوغان به شدت تلاش میکرد که پرفسور احسان اوغلو را بکوبد و محل تولد وی، یعنی قاهره، را برجسته کند. در حقیقت تبلیغات مخربی بر ضد رقبا انجام شد. در همین راستا اکمل الدین احسان اوغلو اعلام کرده است که این انتخابات ضد دموکراتیک و خلاف مساوات است و اردوغان از امکانات دولتی سو استفاده کرده است.
علاوه بر آن اردوغان از حساسیت مردم ترکیه در قبال مردم فلسطین بهره برد. یعنی وی از حمایت مردم ترکیه از مردم غزه و محکومیت حملات رژیم صهیونیستی علیه فلسطین بهره بردای کرد. وی در حالی به حمایت از مردم غزه اشاره میکرد که 98درصد مردم این کشور از هر جناحی ضد صهیونیسم هستند ولی وی همچنان روابط خود را با رژیم صهیونیستی حفظ کرده است.
از آنجایی که تا سال 2019 راه ها برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا بسته شده است، در نتیجه اردوغان بیشتر در مدار ناتو و آمریکا عمل خواهد کرد.
در همین راستا اردوغان به این امر اشاره میکرد که رقبا یا مخالفان ، حزب جمهوری خلق و حزب حرکت ملی و اکمل الدین احسان اوغلو به هیچ وجه طرفدار فلسطین نیستند و از مردم غزه حمایت نمی کنند. چنین تبلیغاتی بر ضد رقبا بود و در واقع حزب اردوغان، حقوق بشر، مذهب و فلسطین را مورد بهره برداری قرار داد.
اما واقعیت این است که با وجود حمایت لفظی رهبر حزب از مردم فلسطین، وزیر دفاع، معاون نخست وزیر و سخنگوی دولت، هم از مردم فلسطین حمایت کرده و هم حفظ امنیت اسرائیل را مورد توجه قرار داده اند.. همچنین آنها به این امر اشاره کرده اند که به هیچ وجه روابط اقتصادی، نظامی و تجاری ترکیه با اسرائیل قطع نخواهد شد.
آنچه مشخص است این است که نود و هشت درصد مردم ترکیه از سوسیالیت، سوسیال دمکرات، ملی گرای ترک و کرد، ضد صهیونیزم هستند. اردوغان در حالی که مخالفان و رقبای را به طرفداری از صهیونیست ها و اسرائیل متهم می کرد که خود با اسرائیل همکاریهای بسیار گسترده اطلاعاتی و نظامی و اقتصادی داشت.
جدا از این، در حالی که رهبر حزب جمهوری خلق و احزاب طفدار احسان اوغلو تاکید می کردند که ترکیه باید پایگاه راداری مالاتیا (تحت کنترل آمریکا و در ظاهر تحت کنترل ناتو) را به علت حمایت از حملات موشکی و ضد موشکی اسرائیل تعطیل کند. (مخالفان اشاره میکردند که اسرائیل با این پایگاه هماهنگ است و بر ضد مردم غزه عمل میکند) اما اردوغان این پایگاه را از آن ناتو می دانست و تاکید میکرد که اسرائیل عضو ناتو نیست و از پایگاه استفاده نمی کند. ولی وی دروغ میگفت و ناتو در واقع حامی اصلی اسرائیل است و آمریکا، انگلیس و فرانسه که از اعضای اصلی ناتو هستند، از اسرائیل حمایت می کنند و بر ضد مردم فلسطین دشمنی روا میدارند.
چالش های داخلی اردوغان
در انتخابات ترکیه، 55 میلیون شرکت کننده حق رای داشتند، هفتاد و دو درصد مردم در انتخابات شرکت کردند و حدود 14 میلیون در انتخابات شرکت نکردند. یعنی حدود نوزده میلیون به اردوغان رای دادند و سی و پنج میلیون به اردوغان رای ندادند. از هفتاد و دو درصد شرکت کننده، پنجاه و دو درصد به اردوغان رای دادند.
در همین راستا، از هفتاد دو درصد مردم، تقریبا سی و هشت تا سی و نه درصد به احسان اوغلو رای دادند. یعنی بیست میلیون مردم ترکیه همراه اردوغان و بقیه مخالف اردوغان هستند. در نتیجه می توان گفت از نظر سیاسی اردوغان دچار مشکل خواهد بود. در این میان تضاد های سیاسی و اجتماعی در ترکیه ادامه خواهد داشت. به ویژه اینکه مساله کردستان و کردها هنوز باقی است و علوی ها هنوز با دولت مشکلاتی دارند. شیعیان و علوی ها یا به احسان اوغلو رای داده و یا انتخابات را تحریم کردند.
چرا که اردوغان به شدت بر مذهب اهل سنت و ملی گرایی ترک تاکید می کرد. در حالی که وی قبلا می گفت ملی گرای ترک و متعصب مذهبی نیست. در چنین شرایطی مساله پایمال شدن حقوق علوی ها و شیعیان در ترکیه ادامه خواهد داشت. علاوه بر این، آمریکا و اتحادیه اروپا فشارهایی برای ادای حقوق علوی ها به ترکیه وارد می کنند.
در ترکیه حدود بیست میلیون علوی وجود دارد که به دلیل نوع رویکرد اردوغان به مذهب، به شدت نسبت به این امر معترض هستند. اعتراض علوی ها در مورد سلطان یاووز و... وجود دارد. همچنین فقه جعفری در ترکیه رسمیت نیافته و جم خانه های علوی ها مورد پذیرش قرار نگرفته است. علویها معتقد هستند که سازمان امور دیانت ترکیه که حنفی محور است، باید برچیده شود و جمعیت های مذهبی از آزادی عمل برخودار شوند.
در واقع چالش های فراروی اردوغان می تواند به وی ضربه زند. در بعد دیگری ترکیه قبل از اردوغان امنیت محور بود. بعد از آن هر چند این امر خفیف تر شد، اما جنگ با تروریسم و پ. ک. ک ادامه داشت و مذاکرات از سال 2005 به بعد انجام شد. بعد از 2010 این مساله علنی شد و ترکیه با توجه به پ ک ک تلاش کرد که مساله کردها را حل کند.خواست آمریکا و اتحادیه اروپا بر حل مساله کردها استوار است.
گذشته از این اردوغان در سطح حزب باید به وحدت حزب توجه کند. حزب عدالت و توسعه از چندین محور تشکیل شده است. در این حزب سوسیال دمکرات ها، مسلمان های سلفی تکفیری، مسلمانان مستقل غیر سلفی و ملایم، جناح هایی از ملی گرای ترک و یک سری سوسیال دمکرات ها و لیبرال حضور دارند. در این بین اردوغان در شرایط کنونی سه شرط برای ادامه موجودیت حزب عدالت و توسعه گذاشته است. نخست اینکه نخست وزیر و رهبر حزب یک نفر باشد و تقسیمی بین رهبر حزب و نخست وزیر وجود نداشته باشد.
دوم اینکه اصول حزب حفظ گردد. سوم اینکه با دولت موازی و یا گروه فتح الله گولن به شدت مبارزه کند. (اردوغان بر این نظر است که گولن دولت موازی و شبکه جاسوسی بین المللی است.) در واقع تاکنون در حدود ده نفر از طرفدار گروه گولن از حزب جدا شده اند، اما اکنون تضاد داخلی در حزب ادامه دارد، اما این امر خفیف است و ممکن است در آینده رقابت بین گروهها در حزب را افزایش دهد.
چالشهای اردوغان در روابط خارجی
در سیاست خارجی ترکیه مشکلات بسیاری وجود دارد که بخش عمده آن مربوط به سوریه، عراق و ارمنستان است. حزب اردوغان در سیاست خارجی، آمریکا محور و ناتو محور عمل میکند. گذشته از این، از آنجایی که تا سال 2019 راه ها برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا بسته شده است (رئیس اتحادیه اعلام کرده است هیچ گونه مذاکره ای برای عضویت در اروپا نخواهد داشت)، در نتیجه اردوغان بیشتر در مدار ناتو و آمریکا عمل خواهد کرد.
همچنین روابط ترکیه با چین و روسیه در مسائلی مانند سوریه همچنان در تضاد است. در سطح منطقه ای اردوغان تقریبا اعتبار خود را در بین مردم عرب از دست داده است. در مورد فلسطین وی دوگانه عمل میکند و بیشتر با عربستان متحد است و با قطر و کشورهای خلیج فارس هم کم و بیش روابط خوبی دارد. نگاه اردوغان در مصر با عربستان در تضاد است، اما در مورد سوریه و عراق هم رویکرد است.
تضاد های سیاسی و اجتماعی در ترکیه ادامه خواهد داشت. به ویژه اینکه مساله کردستان و کردها هنوز باقی است و علوی ها هنوز با دولت مشکلاتی دارند. شیعیان و علوی ها یا به احسان اوغلو رای داده و یا انتخابات را تحریم کردند.
ترکیه در نگاه به ایران و حزب الله لبنان، به نعل و میخ میزند. یعنی از سویی مواضع عربستان در سوریه را مورد حمایت قرار می دهد و از سویی هم تلاش می کند نفوذ ایران را در کشورهای عراق، سوریه و کشورهای عربی کاهش دهد.
اکنون مهمترین چالش ترکیه، سوریه و عراق است و تا زمانی که بشار اسد در قدرت حاضر است، اردوغان روابط مناسبی با سوریه نخواهد داشت و راه نفوذ سوریه به کشورهای عربی بسته خواهد ماند. همچنین ترکیه در گروه دوستان سوریه (که شامل دوازه کشور است ) حاضر بوده و از داعش و جبهه النصره و حتی از گروههای مسلح میانه رو حمایت میکرد.
جدا از این، ترکیه از تفکیری ها و داعش حمایت می کند. اکنون بیشتر مرزهای ترکیه و درهای گمرگی ترکیه با سوریه به جز سه منطقه حسکه، کوبانی و عفرین که در اختیار کردهای سوریه یا پ. ی. د است، در اختیار داعش می باشد. یعنی حدود 200 کیلومتر در اختیار کردها و 700 کیلومتر در دست داعش است.
اردوغان در حوزه روابط با عراق هم، با نوری الماکی دشمنی داشته و از نخست وزیر جدید عراق حمایت می کند. همچنین اردوغان بارها از بارزانی حمایت کرده است. حتی ترکیه اشاره می کرد که اگر ارتش عراق به کردستان عراق حمله کند، ارتش ترکیه به کمک بارزانی خواهد شتافت. در این بین باید گفت با توجه به وجود قرارداد های کلان نفتی ترکیه با بارزانی و نفت ارزان کردستان، تضاد اردوغان با بغداد ادامه خواهد یافت. مگر اینکه ترکیه در چارچوب قانون اساسی عراق عمل و روابط خود را محدود به قانون اساسی عراق کند. در غیر این صورت راه عراق هم بر روی ترکیه بسته خواهد شد و تنها راه خروجی ترکیه به کشورهای خاورمیانه ایران و مدیترانه است.
مقام ریاست جمهوری در ترکیه تاکنون عمدتا تشریفاتی بوده اما یکی از وعده‌های رجب طیب اردوغان، افزایش اختیارات رئیس‌جمهوری در راستای قانون اساسی جدید بوده است. در همین راستا با برگزاری انتخابات هیئت عالی انتخابات ترکیه اعلام کرد، رجب طیب اردوغان در نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور با کسب اکثریت آرا پیروز شده است .اردوغان با اختصاص 53 درصد آرا توانست در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه پیروز شود و از طرفدارانش برای انتخاب وی به عنوان دوازدهمین رئیس‌جمهور ترکیه، تشکر کرد. در نوشتار زیر به علل پیروزی و چالش های فراروی وی پرداخته میشود.
علل پیروزی اردوغان
اردوغان و حزب عدالت توسعه در دوره ریاست خود، خدمات رفاهی - اجتماعی در ترکیه انجام دادند. آنها در دوازده دسامبر 2010 چند ماده از قانون اساسی را تغییر دادند و در 2007 هم رفراندوم قانون اساسی را برگزار و نظام ریاست جمهوری را تصویب کردند. بر اساس همین امر، انتخابات اخیر ریاست جمهوری برگزار شد.
قبلا از اردوغان، اقتصاد ترکیه به شدت نابود شده و در یک شب، هفتاد میلیارد دلار از بانک های ترکیه تخلیه و به خارج رفت و دلار معادل یک میلیون لیر ترک شد. این امر موجب به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه شد. این حزب اصلاحاتی انجام داد، به لیر ترک ارزش بخشید و سرمایه خارجی جذب کرد.
این امر موجب تحولات اقتصادی نوین و افزایش تولیدات این کشور بر اساس صادرات گشت. این امور همه دست به دست هم داد و سطح رفاه را در ترکیه بالا برد و درآمد سرانه ترکیه را به حدود ده تا دوازه هزار دلار رساند. علاوه بر این، صادرات ترکیه در سالهای اخیر به صد و پنچاه میلیارد دلار و درآمد توریستی ترکیه حدود سی میلیارد دلار رسید.
در واقع همه این موفقیت های موجب تمایل مردم ترکیه به حفظ حکومت حزب عدالت و توسعه شد و نتیجه ی انتخابات اخیر را رقم زد. اما مساله اصلی این است که در انتخابات اخیر، انحصار طلبی اردوغان هم به اوج خود رسید. یعنی اردوغان، امکانات دولتی، کانال‌های تلویزیونی و بودجه‌های انتخاباتی را به نفع خود استفاده کرد. چنانچه بیش از هفده کانال تلویزیونی و تعداد زیادی از روزنامه های وابسته به گروه اردوغان و حزب وی به نفع او بسیج شدند.
در حالی که دو نامزد دیگر، یعنی اکمل الدین اوغلو و صلاح الدین دمیر تاش، از امکانات چندانی برخوردار نبودند. در همین راستا اردوغان جنگ روانی بسیار گسترده ای را در جهت تخریب شخصیت رقبای خود به کار برد. مثلا اردوغان به اکمل الدین احسان اوغلو اشاره کرد که پدر وی انسان خوبی است اما وی دورو، حقه باز، پروفسور قلابی و نوکر پنسیلوانیا و یا جریان فتح الله گولن است.
علاوه براین، اردوغان، حزب جمهوری خلق، حزب حرکت ملی و پانزده حزب دیگر (که از احسان اوغلو حمایت می کردند) را وابسته به آمریکا و پنسیلوانیا و صهیونیزم دانست. در چنین شرایطی اردوغان به شدت تلاش میکرد که پرفسور احسان اوغلو را بکوبد و محل تولد وی، یعنی قاهره، را برجسته کند. در حقیقت تبلیغات مخربی بر ضد رقبا انجام شد. در همین راستا اکمل الدین احسان اوغلو اعلام کرده است که این انتخابات ضد دموکراتیک و خلاف مساوات است و اردوغان از امکانات دولتی سو استفاده کرده است.
علاوه بر آن اردوغان از حساسیت مردم ترکیه در قبال مردم فلسطین بهره برد. یعنی وی از حمایت مردم ترکیه از مردم غزه و محکومیت حملات رژیم صهیونیستی علیه فلسطین بهره بردای کرد. وی در حالی به حمایت از مردم غزه اشاره میکرد که 98درصد مردم این کشور از هر جناحی ضد صهیونیسم هستند ولی وی همچنان روابط خود را با رژیم صهیونیستی حفظ کرده است.
از آنجایی که تا سال 2019 راه ها برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا بسته شده است، در نتیجه اردوغان بیشتر در مدار ناتو و آمریکا عمل خواهد کرد.
در همین راستا اردوغان به این امر اشاره میکرد که رقبا یا مخالفان ، حزب جمهوری خلق و حزب حرکت ملی و اکمل الدین احسان اوغلو به هیچ وجه طرفدار فلسطین نیستند و از مردم غزه حمایت نمی کنند. چنین تبلیغاتی بر ضد رقبا بود و در واقع حزب اردوغان، حقوق بشر، مذهب و فلسطین را مورد بهره برداری قرار داد.
اما واقعیت این است که با وجود حمایت لفظی رهبر حزب از مردم فلسطین، وزیر دفاع، معاون نخست وزیر و سخنگوی دولت، هم از مردم فلسطین حمایت کرده و هم حفظ امنیت اسرائیل را مورد توجه قرار داده اند.. همچنین آنها به این امر اشاره کرده اند که به هیچ وجه روابط اقتصادی، نظامی و تجاری ترکیه با اسرائیل قطع نخواهد شد.
آنچه مشخص است این است که نود و هشت درصد مردم ترکیه از سوسیالیت، سوسیال دمکرات، ملی گرای ترک و کرد، ضد صهیونیزم هستند. اردوغان در حالی که مخالفان و رقبای را به طرفداری از صهیونیست ها و اسرائیل متهم می کرد که خود با اسرائیل همکاریهای بسیار گسترده اطلاعاتی و نظامی و اقتصادی داشت.
جدا از این، در حالی که رهبر حزب جمهوری خلق و احزاب طفدار احسان اوغلو تاکید می کردند که ترکیه باید پایگاه راداری مالاتیا (تحت کنترل آمریکا و در ظاهر تحت کنترل ناتو) را به علت حمایت از حملات موشکی و ضد موشکی اسرائیل تعطیل کند. (مخالفان اشاره میکردند که اسرائیل با این پایگاه هماهنگ است و بر ضد مردم غزه عمل میکند) اما اردوغان این پایگاه را از آن ناتو می دانست و تاکید میکرد که اسرائیل عضو ناتو نیست و از پایگاه استفاده نمی کند. ولی وی دروغ میگفت و ناتو در واقع حامی اصلی اسرائیل است و آمریکا، انگلیس و فرانسه که از اعضای اصلی ناتو هستند، از اسرائیل حمایت می کنند و بر ضد مردم فلسطین دشمنی روا میدارند.
چالش های داخلی اردوغان
در انتخابات ترکیه، 55 میلیون شرکت کننده حق رای داشتند، هفتاد و دو درصد مردم در انتخابات شرکت کردند و حدود 14 میلیون در انتخابات شرکت نکردند. یعنی حدود نوزده میلیون به اردوغان رای دادند و سی و پنج میلیون به اردوغان رای ندادند. از هفتاد و دو درصد شرکت کننده، پنجاه و دو درصد به اردوغان رای دادند.
در همین راستا، از هفتاد دو درصد مردم، تقریبا سی و هشت تا سی و نه درصد به احسان اوغلو رای دادند. یعنی بیست میلیون مردم ترکیه همراه اردوغان و بقیه مخالف اردوغان هستند. در نتیجه می توان گفت از نظر سیاسی اردوغان دچار مشکل خواهد بود. در این میان تضاد های سیاسی و اجتماعی در ترکیه ادامه خواهد داشت. به ویژه اینکه مساله کردستان و کردها هنوز باقی است و علوی ها هنوز با دولت مشکلاتی دارند. شیعیان و علوی ها یا به احسان اوغلو رای داده و یا انتخابات را تحریم کردند.
چرا که اردوغان به شدت بر مذهب اهل سنت و ملی گرایی ترک تاکید می کرد. در حالی که وی قبلا می گفت ملی گرای ترک و متعصب مذهبی نیست. در چنین شرایطی مساله پایمال شدن حقوق علوی ها و شیعیان در ترکیه ادامه خواهد داشت. علاوه بر این، آمریکا و اتحادیه اروپا فشارهایی برای ادای حقوق علوی ها به ترکیه وارد می کنند.
در ترکیه حدود بیست میلیون علوی وجود دارد که به دلیل نوع رویکرد اردوغان به مذهب، به شدت نسبت به این امر معترض هستند. اعتراض علوی ها در مورد سلطان یاووز و... وجود دارد. همچنین فقه جعفری در ترکیه رسمیت نیافته و جم خانه های علوی ها مورد پذیرش قرار نگرفته است. علویها معتقد هستند که سازمان امور دیانت ترکیه که حنفی محور است، باید برچیده شود و جمعیت های مذهبی از آزادی عمل برخودار شوند.
در واقع چالش های فراروی اردوغان می تواند به وی ضربه زند. در بعد دیگری ترکیه قبل از اردوغان امنیت محور بود. بعد از آن هر چند این امر خفیف تر شد، اما جنگ با تروریسم و پ. ک. ک ادامه داشت و مذاکرات از سال 2005 به بعد انجام شد. بعد از 2010 این مساله علنی شد و ترکیه با توجه به پ ک ک تلاش کرد که مساله کردها را حل کند.خواست آمریکا و اتحادیه اروپا بر حل مساله کردها استوار است.
گذشته از این اردوغان در سطح حزب باید به وحدت حزب توجه کند. حزب عدالت و توسعه از چندین محور تشکیل شده است. در این حزب سوسیال دمکرات ها، مسلمان های سلفی تکفیری، مسلمانان مستقل غیر سلفی و ملایم، جناح هایی از ملی گرای ترک و یک سری سوسیال دمکرات ها و لیبرال حضور دارند. در این بین اردوغان در شرایط کنونی سه شرط برای ادامه موجودیت حزب عدالت و توسعه گذاشته است. نخست اینکه نخست وزیر و رهبر حزب یک نفر باشد و تقسیمی بین رهبر حزب و نخست وزیر وجود نداشته باشد.
دوم اینکه اصول حزب حفظ گردد. سوم اینکه با دولت موازی و یا گروه فتح الله گولن به شدت مبارزه کند. (اردوغان بر این نظر است که گولن دولت موازی و شبکه جاسوسی بین المللی است.) در واقع تاکنون در حدود ده نفر از طرفدار گروه گولن از حزب جدا شده اند، اما اکنون تضاد داخلی در حزب ادامه دارد، اما این امر خفیف است و ممکن است در آینده رقابت بین گروهها در حزب را افزایش دهد.
چالشهای اردوغان در روابط خارجی
در سیاست خارجی ترکیه مشکلات بسیاری وجود دارد که بخش عمده آن مربوط به سوریه، عراق و ارمنستان است. حزب اردوغان در سیاست خارجی، آمریکا محور و ناتو محور عمل میکند. گذشته از این، از آنجایی که تا سال 2019 راه ها برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا بسته شده است (رئیس اتحادیه اعلام کرده است هیچ گونه مذاکره ای برای عضویت در اروپا نخواهد داشت)، در نتیجه اردوغان بیشتر در مدار ناتو و آمریکا عمل خواهد کرد.
همچنین روابط ترکیه با چین و روسیه در مسائلی مانند سوریه همچنان در تضاد است. در سطح منطقه ای اردوغان تقریبا اعتبار خود را در بین مردم عرب از دست داده است. در مورد فلسطین وی دوگانه عمل میکند و بیشتر با عربستان متحد است و با قطر و کشورهای خلیج فارس هم کم و بیش روابط خوبی دارد. نگاه اردوغان در مصر با عربستان در تضاد است، اما در مورد سوریه و عراق هم رویکرد است.
تضاد های سیاسی و اجتماعی در ترکیه ادامه خواهد داشت. به ویژه اینکه مساله کردستان و کردها هنوز باقی است و علوی ها هنوز با دولت مشکلاتی دارند. شیعیان و علوی ها یا به احسان اوغلو رای داده و یا انتخابات را تحریم کردند.
ترکیه در نگاه به ایران و حزب الله لبنان، به نعل و میخ میزند. یعنی از سویی مواضع عربستان در سوریه را مورد حمایت قرار می دهد و از سویی هم تلاش می کند نفوذ ایران را در کشورهای عراق، سوریه و کشورهای عربی کاهش دهد.
اکنون مهمترین چالش ترکیه، سوریه و عراق است و تا زمانی که بشار اسد در قدرت حاضر است، اردوغان روابط مناسبی با سوریه نخواهد داشت و راه نفوذ سوریه به کشورهای عربی بسته خواهد ماند. همچنین ترکیه در گروه دوستان سوریه (که شامل دوازه کشور است ) حاضر بوده و از داعش و جبهه النصره و حتی از گروههای مسلح میانه رو حمایت میکرد.
جدا از این، ترکیه از تفکیری ها و داعش حمایت می کند. اکنون بیشتر مرزهای ترکیه و درهای گمرگی ترکیه با سوریه به جز سه منطقه حسکه، کوبانی و عفرین که در اختیار کردهای سوریه یا پ. ی. د است، در اختیار داعش می باشد. یعنی حدود 200 کیلومتر در اختیار کردها و 700 کیلومتر در دست داعش است.
اردوغان در حوزه روابط با عراق هم، با نوری الماکی دشمنی داشته و از نخست وزیر جدید عراق حمایت می کند. همچنین اردوغان بارها از بارزانی حمایت کرده است. حتی ترکیه اشاره می کرد که اگر ارتش عراق به کردستان عراق حمله کند، ارتش ترکیه به کمک بارزانی خواهد شتافت. در این بین باید گفت با توجه به وجود قرارداد های کلان نفتی ترکیه با بارزانی و نفت ارزان کردستان، تضاد اردوغان با بغداد ادامه خواهد یافت. مگر اینکه ترکیه در چارچوب قانون اساسی عراق عمل و روابط خود را محدود به قانون اساسی عراق کند. در غیر این صورت راه عراق هم بر روی ترکیه بسته خواهد شد و تنها راه خروجی ترکیه به کشورهای خاورمیانه ایران و مدیترانه است.
۹۳/۰۵/۳۰
محمد