اردوغان؛ میوه فروش سابق و "سلطان" کنونی ترکیه

ترکیه آنلاین:  "رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه که روزگاری در خیابان‌های کشورش میوه فروش بود، حال به یکی از قدرتمندترین رهبران مدرن در کشورش تبدیل شده که از سوی حامیان و طرفدارانش به عنوان نجات‌بخش ترکیه مورد ستایش است گرچه اخیرا در حال تبدیل شدن به یک شخصیت یک‌سو نگر هم بوده است."

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، خبرگزاری فرانسه در گزارشی آورده است: «رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه با شخصیتی مذهبی اما کاریزماتیک، در حال حاضر به دنبال تمدید 11 سال قدرت و نفوذ خود بر کشور با استفاده از انتخابات ریاست جمهوری است. این 11 سال از زمان تشکیل ترکیه نوین به دست مصطفی کمال آتاتورک، پدر ترکیه نوین طولانی‌ترین زمان زمامداری کشور محسوب می‌شود.

اما این مرد ملقب به "سلطان" در حال تحمل پردردسرترین دوره از فعالیت خود به عنوان نخست وزیر ترکیه است؛ چراکه او را به خودکامگی و سرکوب بی قاعده انتقادها متهم می‌کنند؛ انتقادهایی که از سوی متحدان سابقش گرفته تا کاربران توییترعلیه وی مطرح می‌شود.

چندین ماه ناآرامی به خاطر تظاهرات پارک گزی بر اردوغان و اقداماتش که پس از یک دهه رشد غیرمنتظره، ترکیه را به یک بازیکن جهانی تبدیل کرده، سایه افکنده است.

او سال گذشته گفته بود: من یک دیکتاتور نیستم. اینگونه رفتار حتی در خون من هم نیست.

اما با گسترش داستان‌هایی از فساد و اختلاس در دولت اردوغان در فضای مجازی، نخست وزیر 60 ساله ترکیه به شدت به یک فرد تند مزاج و اهل مجادله بدل شد و منتقدانش را افرادی خیانتکار و تررویست خواند.

خشم عمومی زمانی شدت گرفت و رخ نمود که اردوغان نسبت به حادثه معدن سوما در مه سال جاری میلادی آنچنان که باید به خوبی واکنش نشان نداد؛ حادثه‌ای که باعث کشته شدن 301 معدنچی شد و اردوغان به صورت واضح تلاش کرد

تا این رخداد مرگبار را با مقایسه کردن آن با حوادث معادن در قرن 19 بریتانیا کم اهمیت جلوه دهد.

با این حال، اردوغان همچنان از حمایت محکم در میان روستاییان ترکیه و تجار مذهبی برخودار است که در دوران ریاست جمهوری وی به شکوه و جلال رسیده‌اند.

سونر کاگاپتای، مدیر برنامه تحقیق ترکیه در موسسه واشنگتن می‌گوید: سوابق اقتصادی اردوغان و استفاده زیاد از تصویر او به عنوان یک "تمامیت‌خواه" ممکن است باعث پیروزی او در انتخابات شود.

موقعیت اردوغان به خاطر برقراری ثبات در ترکیه پس از چنددهه کودتاهای مداوم و ائتلاف‌های شکننده که باعث قدرت گرفتن ارتش در این کشور شد، تثبیت شده است.

اردوغان که طرفدار پر و پا قرص ساخت پل‌ها، فردوگاه‌ها و سایر پروژه‌های سنگین است،‌ اقتصاد سبدکالا را به بازار قوی و مستحکم تبدیل کرده، درآمد مردم عادی ترکیه را سه برابر کرده و بر تورم لجام گسیخته تسلط یافته است.

اردوغان تصمیم گرفته بود تا یک تحول دیگر را در ترکیه ایجاد کند؛ ایجاد یک مرکز خرید به سبک عثمانی در پارک گزی که باعث تظاهرات غیرمنتظره علیه او در ژوئن سال گذشته میلادی شد؛ تظاهراتی که با گوله پلاستیکی، گاز اشک‌آور و باتوم‌های ماموران پلیس با آن برخورد شد.

این تظاهرات در دسامبر سال گذشته میلادی نیز ادامه یافت و علت آن هم افشا شدن برخی مکالمات تلفنی ضبط شده در رسانه‌های اجتماعی بود که به دریافت رشوه برخی از وزرا،‌ قاچاق طلا‌، توافقات تجاری غیرقانونی با خارجی‌ها و پیدا شدن جعبه‌های کفش پر از پول نقد بود.

اردوغان پس از افشاگری‌ها مجبور شد تا سه تن از وزرای خود را به خاطر دست داشتن در این رسوایی‌ها تغییر دهد چراکه آنها از سمت‌هایشان استعفا کردند. او بار دیگر تلاش کرد تا با فیلترینگ اینترنت شامل منع استفاده از توییتر، به "دشمنان" خود ضربه بزند؛ گرچه فیلترینگ توییتر در نهایت برداشته شد.

اردوغان عامل مشکلات اخیر در ترکیه را متحد سابق خود، فتح‌الله گولن، روحانی ترکیه‌ای در تبعید می‌داند که می‌خواهد با استفاده از کمک خارجی‌ها و توطئه‌چینی دولتش را براندازد.

ایلتر توران، استاد دانشگاه بیلگی استانبول می‌گوید: موفقیت و پیروزی سراسری اردوغان در انتخابات محلی ترکیه باعث رشد فزاینده سبک و منش استبدادی او شده است.

او می‌گوید: از زمانی که اردوغان قدرت را در ترکیه به دست گرفته، تمایلات مصلحت‌گرایانه خود را به تدریج به تمایلات ائدولوژیکی یا به عبارتی از کار گروهی به تصمیمات شخصی یا دموکراسی به استبدادی یا سیاست‌های سنجیده به سیسات‌های بدون فکر تبدیل کرده است.

اردوغان، پسر یک نگهبان گارد ساحلی در کاسیمپاسا، بندری در استانبول،‌ در دروان نوجوانی در خیابان‌ها میوه و نان می‌فروخت.

وی سپس به گروه‌های اسلامی جوانان پیوست که با حکومت‌های سکولار-ناسیونالیست ترکیه و ژنرال‌های خوشحال از کودتا در چالش و کشمکش بودند؛ افرادی که وظیفه خود را در تضمین تفرقه میان مسجد و دولت می‌دیدند.

اردوغان که زمانی بازیکن نیمه حرفه‌ای فوتبال و یک دانش‌آموخته امور اقتصاد بود، در سال 1994 به عنوان شهردار استانبول انتخاب شد و با مشکلات شهری نظیر ترافیک و آلودگی هوا در این شهر 15 میلیون نفری دست و پنجه نرم کرد.

زمانیکه حزب مذهبی او ممنوع اعلام شد، اردوغان به جمع معترضان پیوست و برای مدتی کوتاه به اتهام خواندن یک شعر اسلامی زندانی شد؛ شعری که دادگاه آن را به عنوان اقدام تحریک‌آمیز برای انزجاز مذهبی اعلام کرد.

شعری که او در آن زمان خوانده بود و بارها در دوران زندان هم تکرار کرد، این است: مساجد، سنگرهای ما؛ گنبدها، زره‌های ما؛ مناره‌ها، سرنیزه‌های ما و ایمان، سرباز ماست.

در سال 2001، اردوغان و عبدالله گل، رییس جمهوری کنونی ترکیه و دوست و متحد نزدیک و دیرینه، حزب حاکم عدالت و توسعه را بنیان نهادند که در سال 2002 موفق شد تا در انتخابات پیروز شود و از آن زمان دو پیروزی دیگر هم داشت.

حزب حاکم ترکیه تاکنون یکسری اصلاحات را برای نزدیک‌تر شدن این کشور به اتحادیه اروپا ارائه کرده است اما مذاکرات درباره عضویت نهایی این کشور از زمان خشم عمومی به خاطر فاش شدن رسوایی‌های دولت به حالت تعلیق درآمده است.

در سال‌های اخیر، اردوغان محدودیت‌ها در پوشش حجاب زنان را کم کرده، فروش مشروبات الکلی را محدود کرده و تلاش‌هایی را برای اعمال ممنوعیت در اختلاط جنسیتی در دانشگاه‌ها انجام داده است؛ ‌اقداماتی که از جانب منتقدانش به عنوان بخشی از برنامه او برای اسلامی کردن جامعه به شدت سکولار ترکیه دیده می‌شود.

او زمانی گفته بود: من این دیدگاه را تایید نمی‌کنم که فرهنگ اسلامی و دموکراسی نمی‌توانند در کنار هم سازش داشته باشند.

مدافعان سیستم سکولار ترکیه ارائه شده توسط آتاتورک، اردوغان را به تلاش برای از میان برداشتن میراث او متهم می‌کنند، اما اردوغان از تبدیل ترکیه از کشوری با اقتصاد ضعیف کودتازده به قدرتی منطقه‌ای همانطور که آتاتورک می‌خواست، ‌به خود می‌بالد.»