ترکیه؛ سراب خیاطان ماهر ایرانی
دوشنبه, ۷ مهر ۱۳۹۳، ۱۰:۰۰ ق.ظ
ترکیه آنلاین: این روزها اخباری مربوط به مهاجرت گسترده خیاطان ماهر ایرانی به کشور ترکیه دررسانه ها منتشر می شود. بعضی از تولیدکنندگان پوشاک می گویند مهاجرت به حدی است که در یافتن نیروی کار مورد نظر خود با مشکل مواجه شده اند.
طهان میگوید: «این روزها کارگران خارجی با دستمزد بسیار کمتر از ایرانیها کار میکنند. کارفرمایان هم مشکلات بسیاری دارند و ترجیح میدهند از آنها استفاده کنند. همین موضوع بیکاری کارگران ایرانی را افزایش داده است و باعث شده به مهاجرت از ایران ترغیب شوند؛ حتی اگر غیرقانونی باشد و بیمه هم نداشته باشد.»
خروج کارگران به دلیل تعطیلی کارگاهها
جواد درودیان، رئیس اتحادیه پیراهندوزان و پیراهنفروشان درباره خروج خیاطان ماهر ایرانی چیزی نشنیده است ولی آن را غیرممکن هم نمیداند. وی میگوید: واردات بیرویه قانونی و غیرقانونی بسیاری از کارگاهها را تعطیل و کارگران را بیکار کرده است. بعضی میگویند: بسیاری از آگهیهای مربوط به کار در ترکیه را خود تولیدکنندگان نصب میکنند چراکه هزینه تولید در ترکیه ارزانتر است و آنها ترجیح میدهند کارگاههای خود را در این کشور دایر و محصول تولیدی را با قیمت بیشتر به ایران صادر کنند. درودیان این موضوع را نیز غیرممکن نمیداند.
تعطیلی 30 درصد از کارگاهها
به گفته حبیبا... طهماسبینیک، رئیس اتحادیه خیاطان تهران، مهاجرت نیروهای ماهر ایرانی هنوز حالت گسترده به خود نگرفته است ولی روند رو به رشدی دارد. وی میگوید: در سالهای اخیر حدود 30 درصد از کارگاههای تولید پوشاک تعطیل شدهاند، از 70 درصد مابقی هم شاید تنها نیمی از آنها با ظرفیت مناسبی تولید میکنند.
وی میافزاید: در ایران فرهنگ استفاده از اجناس خارجی و برندهای معروف گسترش یافته است این در حالی است که تولیدکنندگان داخلی برای هر سلیقه و هر سطح درآمدی توان تولید دارند و کیفیت تولیدات آنها بین عالی و متوسط است.
ازدواج کن تا کار داشته باشی
اما افرادی که برای کار به ترکیه میروند، چگونه کار مییابند و از کشور خارج میشوند؟ پاسخ این سوال را میتوان در متن آگهیهایی که بر دیوار خیابانها نصب شدهاند یا بعضی پیامکها که برای تلفنهای همراه ارسال میشوند، پیدا کرد.
در متن یکی از این پیامکها آمده است: «کار در کشور ترکیه، حقوق یک میلیون و 300 هزار تومان به همراه جای خواب و غذا»؛ اگر بیکار باشی و این پیامک را دریافت کنی یا از میزان دستمزد خود در ایران راضی نباشی احتمالا پیشنهاد وسوسهکنندهای به نظر میرسد.
با شمارهای که در متن پیامک درج شده است تماس میگیرم. از مرد آن سوی خط میپرسم برای چه کارهایی میتوان به ترکیه رفت. قبل از هر نکتهای میگوید: «کارها نیاز به مدرک و تخصص دانشگاهی ندارند. حداکثر حقوقشان هم یک میلیون و 600 هزار تومان است.»
- خب چه نوع کارهایی هستند؟
- برای خانمها، بیشتر کارها مربوط به کارگاههای خیاطی و تولید پوشاک، رستورانها و فروشندگی میشود.
- بیمه هم دارند؟
- در اول کار نه؛ ولی بعد از 9 ماه تا یک سال ممکن است بیمه شوی.
از این صحبتها میتوان فهمید که به احتمال زیاد کارهایی که پیشنهاد میکند جنبه قانونی ندارد.
در پاسخ به این سوال که آیا خروج از کشور به صورت قانونی انجام میشود یا غیرقانونی میگوید: «باید پاسپورت داشته باشید. در ابتدای کار ویزای 3 ماهه میگیرید که بعد از اتمام این مدت، 6 ماه هم تمدید میشود. ما میتوانیم تا یک سال هم کار شما را برای ماندن در ترکیه درست کنیم ولی بعد از آن یا باید پاسپورت ترکیه را بگیرید یا ویزای کار.»
اما دریافت این مدارک چگونه امکانپذیر است؟ پاسخ میدهد: «اگر مجرد باشید، بهترین راه این است که با یک فرد ترک ازدواج کنید و پاسپورت بگیرید، در غیر این صورت میتوانید در ترکیه سرمایهگذاری کنید. در صورتی سراغ گرفتن ویزای کار بروید که هیچکدام از این کارها را نمیتوانید انجام دهید چراکه دولت ترکیه بهآسانی ویزای کار نمیدهد.»
به گفته وی فرایند کار اینگونه است که کارفرمای ترک باید نیاز خود به نیروی کار خارجی را به اداره کار این کشور اعلام کند. اداره کار در صورتی ویزا صادر میکند که هیچ شهروند ترکی متقاضی انجام آن کار نباشد؛ ناگفته پیداست که در عمل احتمال تحقق این شرط بسیار بعید است.
اگر هیچکدام از این چند راه نتیجه نداد، تکلیف چیست؟ مرد پشت خط میگوید: در این صورت باید هر سه ماه یکبار برای مدت کوتاهی مرخصی بگیرید و به ایران بازگردید. در این صورت دیگر کاری که انجام میدهید، بیمه ندارد. اما به احتمال زیاد تا یک یا دو ماه دیگر شرایطی ایجاد میشود که ایرانیهای شاغل در خارج از کشور میتوانند بیمه خود را در داخل ایران ادامه دهند.
در پایان صحبتها از او میپرسم آیا به صورت شخصی کار میکند یا کانون کاریابی دارد؟ پاسخ میدهد: «خانم خیالتان راحت باشد، کار ما قانونی است و دفتر کاریابی داریم.»
انتقال از طریق کاریابیهای غیرمجاز
به گفته بابک هاشمیپور، رئیس کانون انجمنهای صنفی مراکز مشاوره و کاریابیهای غیردولتی کشور، بیشتر اتباع ایرانی که برای کار به ترکیه میروند از طریق کاریابیهای غیرمجاز
منتقل میشوند.
وی به «کسب و کار» میگوید: ترکیه با مشکلات بیکاری اتباع خودش درگیر است و به سختی به اتباع دیگر کشورها ویزای کار میدهد. برای کارفرمایان نیز صرف نمیکند کارگران خارجی را به صورت قانونی جذب کنند چراکه باید کفیل آنها شوند و برای هر نفر معادل 15 تا 20 میلیون تومان وثیقه اقامت پرداخت کنند. همچنین باید پول یک سال بیمه کارگر را نیز به صورت یکجا بپردازند. در این شرایط استخدام کارگر ترک هزینههای به مراتب کمتری برای آنها دارد.
ایرانیها به جای سوریها
هاشمیپور ادامه میدهد: در سالهای اخیر به دلیل شرایط سوریه و عراق و مهاجرت گسترده اتباع این کشورها به ترکیه، جذب غیرقانونی آنها در این کشور رواج یافته است چراکه دولت ترکیه تمایل دارد مهاجران، بخشی از هزینههای زندگی خود را از طریق کار کسب کنند و هزینه خدمترسانی به آنها کاهش یابد به همین دلیل بازرسی از کارگاهها را کم کرده است و از فعالیت غیرقانونی این افراد چشمپوشی میکند.
این مقام صنفی میافزاید: در این میان به دلیل شباهت ظاهری ایرانیها به اتباع سوری و عراقی و مهارت بالای کارگران ایرانی نسبت به آنها، بعضی از کارفرمایان از این شرایط سوءاستفاده کرده و از اتباع ایرانی نیز در کارگاه خود استفاده میکنند.
وی ادامه میدهد: بسیاری از ایرانیهایی که در این سالها برای کار به ترکیه رفتهاند در کارگاههای تولید پوشاک و وسایل خانگی یا مشاغلی مانند کار با ماشینآلات سنگین، تراشکاری و جوشکاری فعالیت میکنند. هاشمیپور اضافه میکند: این کارگران نسبت به اتباع ترک دستمزد بسیار کمتری میگیرند و بیمه هم ندارند، به همین دلیل استخدام آنها به نفع کارفرمایان است.
کار در شرایط سخت و بازگشت به ایران
این مقام صنفی بیان میکند: کار در ترکیه در روزها و شاید ماههای نخست به دلیل دستمزد بالاتر برای اتباع ایرانی جذابیت دارد اما پس از مدتی مشکلات کار باعث میشود بسیاری از آنها به کشور بازگردند.
هاشمیپور میافزاید: از یک سو بهرهوری مورد انتظار کارفرمایان ترک بسیار بیشتر از کاری است که کارگران در داخل انجام میدهند، از سوی دیگر میزان غذا و جای خوابی که داده میشود اصلا با انتظار آنها تطابق ندارد. بسیاری از کارگاهها نیز غیراستاندارد هستند و حالت زیرزمینی دارند.
دولت ترکیه علاقهای به تفاهمنامه ندارد
در شرایطی که کارفرمایان ترک مهارت کارگران ایرانی را قبول دارند و ایرانیها نیز خواهان کار در ترکیه هستند، چرا نمیتوان به دنبال انعقاد قراردادهای همکاری رفت و کار را در قالب اعزام نیرو ساماندهی کرد؟ هاشمیپور پاسخ میدهد: ایران تلاش خود را برای انعقاد چنین تفاهنامهای انجام داده است ولی دولت ترکیه تمایلی به این کار ندارد چراکه همه تصمیمها در این کشور بر اساس منافع کارفرمایان گرفته میشود.
وی ادامه میدهد: انعقاد تفاهمنامه همکاری به نفع کارفرمایان نیست چراکه اگر قرار باشد کارگران خارجی به صورت قانونی استخدام شوند، بحث بیمه و پرداخت دستمزد قانونی نیز پیش میآید.
به ترکیه نروید
این مقام صنفی میگوید: در شرایط فعلی کاریابیهای مجاز از روند مهاجرت نیروی کار ایرانی به ترکیه هیچ نفعی نمیبرند. تعداد معدودی از کاریابیها نیز که در این زمینه فعالیت میکنند، نمیتوانند از نیروهای اعزامی حمایت کنند. مواردی بوده که کارگران فوت کردهاند و مشکلات بسیاری در تحویل جسد آنها رخ داده یا بیمار شدهاند و هزینههای بالای درمان به خانواده تحمیل شده است. کارفرمایان ترک هیچ مسئولیتی در قبال حوادثی که برای این کارگران رخ میدهد نمیپذیرند. وی به ایرانیها توصیه میکند برای کار به ترکیه نروند چراکه شرایط بسیار سخت است و بیمه و سابقه کار نیز نخواهند داشت.
این مقام صنفی با اشاره به راهاندازی سامانه اتباع ایرانی شاغل در خارج از کشور میگوید: کسانی میتوانند در این سامانه ثبتنام و گواهینامه اشتغال دریافت کنند که یا از طریق کاریابیهای مجاز منتقل شده یا قرارداد کار داشته باشند. هیچکدام از کارگران ایرانی در ترکیه قرارداد کار ندارند در نتیجه نمیتوانند بیمه و سابقه شغلی نیز داشته باشند.
منبع: روزنامه کسب و کار
طهان میگوید: «این روزها کارگران خارجی با دستمزد بسیار کمتر از ایرانیها کار میکنند. کارفرمایان هم مشکلات بسیاری دارند و ترجیح میدهند از آنها استفاده کنند. همین موضوع بیکاری کارگران ایرانی را افزایش داده است و باعث شده به مهاجرت از ایران ترغیب شوند؛ حتی اگر غیرقانونی باشد و بیمه هم نداشته باشد.»
خروج کارگران به دلیل تعطیلی کارگاهها
جواد درودیان، رئیس اتحادیه پیراهندوزان و پیراهنفروشان درباره خروج خیاطان ماهر ایرانی چیزی نشنیده است ولی آن را غیرممکن هم نمیداند. وی میگوید: واردات بیرویه قانونی و غیرقانونی بسیاری از کارگاهها را تعطیل و کارگران را بیکار کرده است. بعضی میگویند: بسیاری از آگهیهای مربوط به کار در ترکیه را خود تولیدکنندگان نصب میکنند چراکه هزینه تولید در ترکیه ارزانتر است و آنها ترجیح میدهند کارگاههای خود را در این کشور دایر و محصول تولیدی را با قیمت بیشتر به ایران صادر کنند. درودیان این موضوع را نیز غیرممکن نمیداند.
تعطیلی 30 درصد از کارگاهها
به گفته حبیبا... طهماسبینیک، رئیس اتحادیه خیاطان تهران، مهاجرت نیروهای ماهر ایرانی هنوز حالت گسترده به خود نگرفته است ولی روند رو به رشدی دارد. وی میگوید: در سالهای اخیر حدود 30 درصد از کارگاههای تولید پوشاک تعطیل شدهاند، از 70 درصد مابقی هم شاید تنها نیمی از آنها با ظرفیت مناسبی تولید میکنند.
وی میافزاید: در ایران فرهنگ استفاده از اجناس خارجی و برندهای معروف گسترش یافته است این در حالی است که تولیدکنندگان داخلی برای هر سلیقه و هر سطح درآمدی توان تولید دارند و کیفیت تولیدات آنها بین عالی و متوسط است.
ازدواج کن تا کار داشته باشی
اما افرادی که برای کار به ترکیه میروند، چگونه کار مییابند و از کشور خارج میشوند؟ پاسخ این سوال را میتوان در متن آگهیهایی که بر دیوار خیابانها نصب شدهاند یا بعضی پیامکها که برای تلفنهای همراه ارسال میشوند، پیدا کرد.
در متن یکی از این پیامکها آمده است: «کار در کشور ترکیه، حقوق یک میلیون و 300 هزار تومان به همراه جای خواب و غذا»؛ اگر بیکار باشی و این پیامک را دریافت کنی یا از میزان دستمزد خود در ایران راضی نباشی احتمالا پیشنهاد وسوسهکنندهای به نظر میرسد.
با شمارهای که در متن پیامک درج شده است تماس میگیرم. از مرد آن سوی خط میپرسم برای چه کارهایی میتوان به ترکیه رفت. قبل از هر نکتهای میگوید: «کارها نیاز به مدرک و تخصص دانشگاهی ندارند. حداکثر حقوقشان هم یک میلیون و 600 هزار تومان است.»
- خب چه نوع کارهایی هستند؟
- برای خانمها، بیشتر کارها مربوط به کارگاههای خیاطی و تولید پوشاک، رستورانها و فروشندگی میشود.
- بیمه هم دارند؟
- در اول کار نه؛ ولی بعد از 9 ماه تا یک سال ممکن است بیمه شوی.
از این صحبتها میتوان فهمید که به احتمال زیاد کارهایی که پیشنهاد میکند جنبه قانونی ندارد.
در پاسخ به این سوال که آیا خروج از کشور به صورت قانونی انجام میشود یا غیرقانونی میگوید: «باید پاسپورت داشته باشید. در ابتدای کار ویزای 3 ماهه میگیرید که بعد از اتمام این مدت، 6 ماه هم تمدید میشود. ما میتوانیم تا یک سال هم کار شما را برای ماندن در ترکیه درست کنیم ولی بعد از آن یا باید پاسپورت ترکیه را بگیرید یا ویزای کار.»
اما دریافت این مدارک چگونه امکانپذیر است؟ پاسخ میدهد: «اگر مجرد باشید، بهترین راه این است که با یک فرد ترک ازدواج کنید و پاسپورت بگیرید، در غیر این صورت میتوانید در ترکیه سرمایهگذاری کنید. در صورتی سراغ گرفتن ویزای کار بروید که هیچکدام از این کارها را نمیتوانید انجام دهید چراکه دولت ترکیه بهآسانی ویزای کار نمیدهد.»
به گفته وی فرایند کار اینگونه است که کارفرمای ترک باید نیاز خود به نیروی کار خارجی را به اداره کار این کشور اعلام کند. اداره کار در صورتی ویزا صادر میکند که هیچ شهروند ترکی متقاضی انجام آن کار نباشد؛ ناگفته پیداست که در عمل احتمال تحقق این شرط بسیار بعید است.
اگر هیچکدام از این چند راه نتیجه نداد، تکلیف چیست؟ مرد پشت خط میگوید: در این صورت باید هر سه ماه یکبار برای مدت کوتاهی مرخصی بگیرید و به ایران بازگردید. در این صورت دیگر کاری که انجام میدهید، بیمه ندارد. اما به احتمال زیاد تا یک یا دو ماه دیگر شرایطی ایجاد میشود که ایرانیهای شاغل در خارج از کشور میتوانند بیمه خود را در داخل ایران ادامه دهند.
در پایان صحبتها از او میپرسم آیا به صورت شخصی کار میکند یا کانون کاریابی دارد؟ پاسخ میدهد: «خانم خیالتان راحت باشد، کار ما قانونی است و دفتر کاریابی داریم.»
انتقال از طریق کاریابیهای غیرمجاز
به گفته بابک هاشمیپور، رئیس کانون انجمنهای صنفی مراکز مشاوره و کاریابیهای غیردولتی کشور، بیشتر اتباع ایرانی که برای کار به ترکیه میروند از طریق کاریابیهای غیرمجاز
منتقل میشوند.
وی به «کسب و کار» میگوید: ترکیه با مشکلات بیکاری اتباع خودش درگیر است و به سختی به اتباع دیگر کشورها ویزای کار میدهد. برای کارفرمایان نیز صرف نمیکند کارگران خارجی را به صورت قانونی جذب کنند چراکه باید کفیل آنها شوند و برای هر نفر معادل 15 تا 20 میلیون تومان وثیقه اقامت پرداخت کنند. همچنین باید پول یک سال بیمه کارگر را نیز به صورت یکجا بپردازند. در این شرایط استخدام کارگر ترک هزینههای به مراتب کمتری برای آنها دارد.
ایرانیها به جای سوریها
هاشمیپور ادامه میدهد: در سالهای اخیر به دلیل شرایط سوریه و عراق و مهاجرت گسترده اتباع این کشورها به ترکیه، جذب غیرقانونی آنها در این کشور رواج یافته است چراکه دولت ترکیه تمایل دارد مهاجران، بخشی از هزینههای زندگی خود را از طریق کار کسب کنند و هزینه خدمترسانی به آنها کاهش یابد به همین دلیل بازرسی از کارگاهها را کم کرده است و از فعالیت غیرقانونی این افراد چشمپوشی میکند.
این مقام صنفی میافزاید: در این میان به دلیل شباهت ظاهری ایرانیها به اتباع سوری و عراقی و مهارت بالای کارگران ایرانی نسبت به آنها، بعضی از کارفرمایان از این شرایط سوءاستفاده کرده و از اتباع ایرانی نیز در کارگاه خود استفاده میکنند.
وی ادامه میدهد: بسیاری از ایرانیهایی که در این سالها برای کار به ترکیه رفتهاند در کارگاههای تولید پوشاک و وسایل خانگی یا مشاغلی مانند کار با ماشینآلات سنگین، تراشکاری و جوشکاری فعالیت میکنند. هاشمیپور اضافه میکند: این کارگران نسبت به اتباع ترک دستمزد بسیار کمتری میگیرند و بیمه هم ندارند، به همین دلیل استخدام آنها به نفع کارفرمایان است.
کار در شرایط سخت و بازگشت به ایران
این مقام صنفی بیان میکند: کار در ترکیه در روزها و شاید ماههای نخست به دلیل دستمزد بالاتر برای اتباع ایرانی جذابیت دارد اما پس از مدتی مشکلات کار باعث میشود بسیاری از آنها به کشور بازگردند.
هاشمیپور میافزاید: از یک سو بهرهوری مورد انتظار کارفرمایان ترک بسیار بیشتر از کاری است که کارگران در داخل انجام میدهند، از سوی دیگر میزان غذا و جای خوابی که داده میشود اصلا با انتظار آنها تطابق ندارد. بسیاری از کارگاهها نیز غیراستاندارد هستند و حالت زیرزمینی دارند.
دولت ترکیه علاقهای به تفاهمنامه ندارد
در شرایطی که کارفرمایان ترک مهارت کارگران ایرانی را قبول دارند و ایرانیها نیز خواهان کار در ترکیه هستند، چرا نمیتوان به دنبال انعقاد قراردادهای همکاری رفت و کار را در قالب اعزام نیرو ساماندهی کرد؟ هاشمیپور پاسخ میدهد: ایران تلاش خود را برای انعقاد چنین تفاهنامهای انجام داده است ولی دولت ترکیه تمایلی به این کار ندارد چراکه همه تصمیمها در این کشور بر اساس منافع کارفرمایان گرفته میشود.
وی ادامه میدهد: انعقاد تفاهمنامه همکاری به نفع کارفرمایان نیست چراکه اگر قرار باشد کارگران خارجی به صورت قانونی استخدام شوند، بحث بیمه و پرداخت دستمزد قانونی نیز پیش میآید.
به ترکیه نروید
این مقام صنفی میگوید: در شرایط فعلی کاریابیهای مجاز از روند مهاجرت نیروی کار ایرانی به ترکیه هیچ نفعی نمیبرند. تعداد معدودی از کاریابیها نیز که در این زمینه فعالیت میکنند، نمیتوانند از نیروهای اعزامی حمایت کنند. مواردی بوده که کارگران فوت کردهاند و مشکلات بسیاری در تحویل جسد آنها رخ داده یا بیمار شدهاند و هزینههای بالای درمان به خانواده تحمیل شده است. کارفرمایان ترک هیچ مسئولیتی در قبال حوادثی که برای این کارگران رخ میدهد نمیپذیرند. وی به ایرانیها توصیه میکند برای کار به ترکیه نروند چراکه شرایط بسیار سخت است و بیمه و سابقه کار نیز نخواهند داشت.
این مقام صنفی با اشاره به راهاندازی سامانه اتباع ایرانی شاغل در خارج از کشور میگوید: کسانی میتوانند در این سامانه ثبتنام و گواهینامه اشتغال دریافت کنند که یا از طریق کاریابیهای مجاز منتقل شده یا قرارداد کار داشته باشند. هیچکدام از کارگران ایرانی در ترکیه قرارداد کار ندارند در نتیجه نمیتوانند بیمه و سابقه شغلی نیز داشته باشند.
منبع: روزنامه کسب و کار
۹۳/۰۷/۰۷