نوروز در ترکیه

عید نوروز از دوران عثمانی تاکنون سیر سیاسی و اجتماعی تعیین کننده ای در تحولات داخلی و سیاست خارجی ترکیه داشته است.

ترکیه آنلاین: به گزارش ایرنا، بررسی روند نگرش ترک های عثمانی به عید نوروز و تغییر و تحولاتی که در دوران جمهوری نوین ترکیه در این خصوص صورت گرفته است، نشان از برخورد سیاسی حاکمان به موضوع نوروز دارد.

ترک ها در دوران امپراتوری عثمانی عید نوروز را به عنوان یک روز مهم جشن می گرفتند.

مردم این سرزمین نوروز را آغاز بهار طبیعت، تجدید حیات و طراوت در جهان می دانستند، و برخی نیز از آن به عنوان یک روز مقدس یاد می کردند و برخی دیگر هم نوروز را عامل اتحاد و همبستگی می خواندند .

در مقالاتی که در مورد نگرش ترک های عثمانی به نوروز منتشر شده، آمده است؛ گروهی از مردم عثمانی نوروز را زاد روز حضرت علی (ع) و تعیین ایشان به خلافت و سالروز ازدواج مبارکشان با حضرت فاطمه زهرا(س) دانسته اند.

در این روز حکیم باشی برای سلاطین و درباریان معجون مخصوصی که (نوروزیه) نامیده می شد، تهیه می کرد.

گفته می شود این معجون از چهل نوع ماده مخصوص تهیه می شد که شفابخش بسیاری از بیماری ها و دردها بود و باعث افزایش قدرت بدنی می شد.

با انقراض امپراتوری عثمانی و تاسیس جمهوری نوین ترکیه در سال 1923 میلادی، عید نوروز به دلایل سیاسی اهمیت پیشین خود را در جامعه ترکیه از دست داد.

دولت های ترکیه در آن دوران اهمیتی به عید نوروز نمی دادند، ولی کردهای ساکن مناطق جنوب شرقی و شرق ترکیه با برگزاری مراسم های ویژه در عید نوروز به این سنت ادامه دادند.

به مروز زمان تا اوایل دهه 1990 میلادی عید نوروز به عنوان سمبل مقاومت منفی کردهای ترکیه در قبال ترک ها تبدیل شد و همه ساله در ایام عید نوروز برگزاری تظاهرات های اعتراض آمیز و بروز درگیری ها در مناطق کردنشین ترکیه به صورت یک معضل اجتماعی برای دولت های ترکیه مطرح بود.

سازمان غیر قانونی ˈپ.ک.کˈ موسوم به حزب کارگران کرد ترکیه که در مناطق کردنشین ترکیه فعالیت داشت و با هدف تشکیل دولت مستقل کرد در بخشی از خاک ترکیه فعالیت مسلحانه خود علیه دولت ترکیه را در سال 1984 میلادی آغاز کرده بود، در آن دوران با بهانه کردن عید نوروز و به منظور رو در رو قرار دادن کرد های ترکیه با دولت، به برگزاری تظاهرات های خشونت بار در مناطق کرد نشین دست می زد.

عید نوروز هنوز هم در شهرهای جنوب شرقی ترکیه، مانند دیاربکر، شانلی عرفا، قهرمان ماراش و مرسین و در مناطق شرق این کشور مانند آغری، ایغدیر، قارص و آرداهان به صورت باشکوهی برگزار می شود، نواختن پر سر و صدای سورنا، دهل و رقص و پایکوبی به دور آتش های برافروخته از نمودهای این مراسم است.

در خانه ها پختن شیرینی های خانگی و غذا های خاص نوروز از دیگر سنت های مراسم نوروزی در ترکیه است.

در اوایل دهه 1990 میلادی همزمان با فروپاشی شوروی و تشکیل دولت های ترک زبان در آسیای میانه و قفقاز، ترکیه تلاش کرد که برای ارتباط فرهنگی بیشتر با دولت های یاد شده توجه بیشتری به عید نوروز از خود نشان دهد.

در سال 1994 میلادی برای نخستین بار مقامات عالیرتبه ترکیه در یک مراسم ویژه عید نوروز در پایتخت این کشور شرکت کردند در سال های بعد نیز توجه دولت به همکاری با کشورهای آسیای میانه و قفقاز در برگزاری مراسم های عید نوروز افزایش یافت.

در اوایل دهه جاری نیز دولت ˈرجب طیب اردوغانˈ نخست وزیر ترکیه در راستای تلاش ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا، سیاست همگرایی با کردهای این کشور را به مورد اجرا گذاشت که بخشی از آن شامل اعطای آزادی های فرهنگی بیشتر به کردها بود.

در همین راستا وزارت آموزش و پرورش ترکیه در اواسط ژانویه سال 2005 میلادی طی بخشنامه ای به مراکز آموزشی این کشور، خواهان برگزاری آئین های ویژه عید نوروز به عنوان عید رسمی شد.

در اساسنامه جدید آموزش و پرورش ترکیه، عید نوروز به عنوان عید ملی این کشور پذیرفته و به مراکز آموزشی ابلاغ شد که از این پس در روز 21 ماه مارس (اول فروردین) آئین های فرهنگی و هنری برای بزرگداشت این عید برگزار شود.

در این بخشنامه با اشاره به این که عید نوروز در کشورهای منطقه و آسیای میانه جشن گرفته می شود، از مسوولان مراکز آموزشی خواسته شده است که عید نوروز را به عنوان یکی از عیدهای ملی به دانش آموزان معرفی کنند.

در حالی که عید نوروز از جمله میراث های فرهنگی ایران بوده و قرن ها مردم ایران آن را پاس داشته اند و تقویم ایران نیز برهمین اساس استوار است، محافلی در ترکیه به تازگی بدون توجه به سابقه روند عید نوروز در ترکیه تلاش کردند که به نوعی خود را وارث اصلی این میراث معرفی کنند.

در پی تصویب به رسمیت شناختن عید نوروز در مجمع عمومی سازمان ملل، تلویزیون دولتی ترکیه ˈتی.آر.تیˈ مدعی شد که این کار با همت و تلاش ترکیه انجام شده است.

بخش فارسی پایگاه اینترنتی رادیو تلویزیون دولتی ترکیه در این خصوص نوشت : ˈنوروز، عید باستانی ترک ها و مردم منطقه با پیشنهاد کشورهای ترکیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان و ایران در سازمان ملل به عنوان ˈروز بین المللی نوروزˈ به ثبت رسید.ˈ

این رسانه دولتی ترکیه در بخش دیگری از این گزارش نوشت : ˈروز اول بهار یا نوروز که در زبان ترکی ˈارگنه گونˈ یا ˈ ارگنه کنˈ نیز نامیده می شود، توسط ملت ترک در سراسر جهان به عنوان یک عید باستانی که ریشه در تاریخ دور و دراز آن ها دارد، گرامی داشته می شود.ˈ

در پایان این گزارش آمده است: ˈاین عید علاوه بر کشورهای ترک زبان ترکیه، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان و نیز برخی جمهوری های خودمختار و جوامع ترک، توسط سایر ملیت های منطقه نیز گرامی داشته می شود! ˈ

به هر حال مردم ترکیه امسال برخلاف سال های چند دهه گذشته، آزادانه در تدارک برگزاری عید نوروز هستند و بزرگداشت همزمان این ˈعید باستانی ایران ˈ در کشورهای منطقه و در کشور دوست و همسایه ترکیه، می تواند زمینه توسعه همکاری های فرهنگی و نزدیکی بیشتر مردم دو کشور را فراهم آورد.